Οι Έλληνες που γύρισαν την γη και δεν μας λένε για αυτούς

 

 

Στις 20 Σεπτεμβρίου του 1519,

ο Πορτογάλος θαλασσοπόρος Φερδινάνδος Μαγγελάνος, για λογαριασμό των Ισπανών, αναχωρεί από το Σανλούκαρ της Ισπανίας με
σκοπό να ανακαλύψει το θαλάσσιο πέρασμα νότια της Αμερικανικής ηπείρου και να φτάσει στα Νησιά των Μπαχαρικών.
Ο Στόλος του απαρτιζόταν από πέντε πλοία και διακόσιους τριάντα εφτά άνδρες. Τα πλοία ήταν το Τρινιδάδ ως ναυαρχίδα της αποστολής, το Σαν Αντόνιο, το Κονσεπσιόν, το Σαντιάγο και το Βικτόρια. Ο Μαγγελάνος, μετά από ένα μακρύ ταξίδι, κατάφερε να φτάσει στις Φιλιππίνες, στις 17 Μαρτίου του 1521 ανακαλύπτοντας τον πορθμό που σήμερα φέρει το όνομα του και διασχίζοντας τον Ειρηνικό Ωκεανό.
Στις 27 Απριλίου όμως, σκοτώθηκε στο νησί Μανκτάν κατά την διάρκεια μιας μάχης με τους ιθαγενείς. Αναλαμβάνοντας την ηγεσία της αποστολής ο Χουάν Σεμπαστιάν Ελκάνο, αποφάσισε να επιστρέψει στην Ισπανία συνεχίζοντας δυτικά, πλέοντας μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας καθώς η διαδρομή ήταν πιο κοντινή και πιο γνώριμη, προκύπτοντας έτσι ο πρώτος περίπλους της Γης.
Από τα πέντε πλοία του στόλου, επέστρεψε στην Ισπανία, μόλις ένα. Το πλοίο Σαντιάγο ναυάγησε όταν ο στόλος είχε φτάσει στις ακτές της Αργεντινής. Το πλοίο Σαν Αντόνιο λιποτάκτησε κατά την διέλευση του Πορθμού του Μαγγελάνου και επέστρεψε στην Ισπανία.
 Ο Μαγγελάνος διέπλευσε τον Ειρηνικό Ωκεανό με τα πλοία Τρινιδάδ, Κονσεπσιόν και Βικτόρια. Αφού ο Μαγγελάνος και μεγάλο μέρος των ανδρών της αποστολής είχαν σκοτωθεί στις Φιλιππίνες, το Κονσεπσίον κάηκε υπό την εντολή του Ελκάνο καθώς οι εναπομείναντες άνδρες δεν επαρκούσαν για να στελεχώσουν τρία πλοία και έτσι μοιράστηκαν στα υπόλοιπα δύο.
Στο πλοίο Τρινιδάδ, έχοντας υπερφορτωθεί με μπαχαρικά στης Μολούκες, κατά την αναχώρηση του δημιουργήθηκε ρήγμα στα ύφαλα και ο Ελκάνο έδωσε εντολή να προσαράξει για να μην βυθιστεί και χαθεί το φορτίο. Καθώς στο Βικτόρια – λόγω του ότι ήταν φορτωμένο με μπαχαρικά – δεν υπήρχε η δυνατότητα να επιβιβαστούν επιπλέον άνδρες, αναχώρησε για την Ισπανία και το πλήρωμα του Τρινιδάδ έμεινε πίσω για μία ύστατη προσπάθεια να επισκευάσει το πλοίο.
Το πλοίο τελικά επισκευάστηκε και αναχώρησε για την Ισπανία αλλά σύντομα αιχμαλωτίστηκε από τον Πορτογαλικό Στόλο. Το Βικτόρια, ήταν το μόνο πλοίο που κατάφερε να επιστρέψει στην Ισπανία μετά από σχεδόν τρία χρόνια (στις 6 Σεπτεμβρίου του 1522) έχοντας γίνει και το πρώτο πλοίο που πραγματοποίησε τον περίπλου της Γης με μόλις δεκαοχτώ άνδρες από τους διακόσιους τριάντα εφτά.
Μεγγελάνος
Τα ονόματα των δεκαοχτώ όπως αποδίδονται στα Ισπανικά κατά σειρά ιεραρχίας είναι τα κάτωθι:
Juan Sebastian Elvcano (Πλοίαρχος)
Miguel de Rodas (Πλοηγός)
Juan de Acurrio (Πλοηγός)
Francisco Albo (Ναύκληρος)
Martin de Judicibus (Οικονόμος)
Hernando de Bustamante ((Ναύτης)
Nicolao de Napoles (Ναύτης)
Miguel Sanchez (Ναύτης)
Antonio Hernandez Colmenero (Ναύτης)
Francisco Rodrigues (Ναύτης)
Juan Rodriguez (Ναύτης)
Diego Carmena (Ναύτης)
Juan de Arratia (Ναύτης)
Vasco Gomez Gallego el Portugues (Ναύτης)
Hans de Aquisgran (Οπλίτης)
Juan de Santander (Ναυτόπαις)
Juan de Zubileta (Υπηρέτης)
Antonio Pigafetta (Χρονικογράφος – σε εκείνον οφείλουμε πολλές λεπτομέρειες για το ταξίδι του Μαγγελάνου)
Έκτος του Ισπανού Ελκάνο και του Βενετού Πιγκαφέτα, για τους υπόλοιπους έχουν διασωθεί ελάχιστες πληροφορίες. Ανάμεσα σε αυτούς τους δεκαοχτώ όμως υπήρξαν και κάποιοι Έλληνες.
Ο ένας ήταν ο Πλοηγός Miguel de Rodas που το όνομα του στα Ελληνικά αποδίδεται ως Μιχαήλ της Ρόδου. Το νησί της Ρόδου, ζούσε τότε το τέλος της Περιόδου της Ιπποτοκρατίας ( 1309 – 1522) η οποία έληξε με την παράδοση του νησιού από τους Ιππότες του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη στους Οθωμανούς μετά από πεντάμηνη πολιορκία, μόλις τρεις μήνες μετά την επιστροφή του Μιχαήλ στην Ισπανία. Ο Μιχαήλ όμως δεν ήταν ο μόνος που σχετιζόταν με το νησί της Ρόδου.
Ο Ναύτης Miguel Sanchez, αν και το επώνυμο του είναι καθαρά Ισπανικό, ως τόπος καταγωγής του αναγράφεται η Ρόδος (de Rodas) και αυτό δεν είναι τόσο παράξενο. Οι Ιππότες που είχαν καταλάβει και προστάτευαν το νησί από τις επιθέσεις των Οθωμανών, προερχόντουσαν από τα βασίλεια της Ευρώπης. Πολλοί εξ’ αυτών είχαν φτάσει και από την Ιβηρική Χερσόνησο. Πιθανότατα λοιπόν, ο Μιγκέλ Σαντσεθ, να ήταν απόγονος κάποιου Ισπανού ιππότη που έζησε στην Ρόδο.
Από την Ελλάδα προήλθε και ο Ναύκληρος Francisco Albo. Ως τόπος καταγωγής του αναγράφεται η Χίος όπου στα Ισπανικά της εποχής αποδίδεται ως Axio από το ιταλικό Scio καθώς εκείνη την εποχή η Χίος ήταν υπό Γενουατική κατοχή (από το 1346 μέχρι το 1566). Ο Φρανφίσκο Άλμπο, κατέγραψε με λεπτομέρειες το πέρασμα του Πορθμού του Μαγγελάνου. Οι περιγραφές του οι οποίες διασώζονται σήμερα στο Γενικό Αρχείο των Ινδιών της Σεβίλλης, αποτελούν ιστορική απόδειξη για την Ανακάλυψη της Χιλής.
Ένας ακόμη Έλληνας, ήταν ο Nicolao de Napoles που πολλές φορές αναφέρεται και ως Nicolas el Griego. Ο Νικόλαος, ήταν από το Βενετοκρατούμενο Ναύπλιο το οποίο οι Βενετοί είχαν ονομάσει Napoli di Romania (Νάπολι της Ρωμανίας) προσδιορίζοντας με τον όρο “Romania” τις περιοχές της – καταλυμένης τότε – Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας της Ανατολής (Βυζάντιο).
Πέρα όμως από τους σχετιζόμενους με την Ελλάδα θαλασσοπόρους που κατάφεραν να επιβιώσουν και να επιστρέψουν στην Ισπανία, υπήρχαν και άλλοι που συμμετείχαν στην αποστολή.
Στο πλοίο Σαν Αντόνιο υπηρέτησε ένας ναύτης με το όνομα Simon de Asio που αποδίδεται ως Σιμεών της Χίου. Ο Συμεών, επέστρεψε νωρίς στην Ισπανία καθώς το πλοίο του λιποτάχτησε. Στο Κοσνεπσιόν υπήρξε ένας ναύτης με το όνομα Mateo di Gorfo. Οι Ισπανοί απέδωσαν ως Gorfo το Βενετικό Corfu της Βενετοκρατούμενης τότε Κέρκυρας. Στο πλοίο Βικτόρια, υπήρξαν τουλάχιστον τέσσερις Έλληνες. Εκτός του Μιχαήλ της Ρόδου και του Νικόλαου από το Ναύπλιο, στο πλοίο υπηρέτησαν ο Felipe de Rodas (Φίλιππος της Ρόδου) με προφανή καταγωγή το νησί της Ρόδου και ο Juan Griego (Ιωάννης ο Γραικός) από το Ναύπλιο.
Η προέλευση των ναυτικών από τις συγκεκριμένες Ελληνικές περιοχές, μόνο τυχαία δεν ήταν καθώς τόσο στην Ρόδο όσο στην Χίο, στην Κέρκυρα και το Ναύπλιο που ήταν υπό την κυριαρχία των Λατίνων, εκτός του ότι οι Λατινικές γλώσσες κυριαρχούσαν στις περιοχές αυτές κάτι που συνέβαλε και στην εύκολη συνεννόηση με τους Ισπανούς, υπήρχε έντονη ναυτική δραστηριότητα με πολλούς από τους γηγενείς να εντάσσονται στα πλοία των Δυτικών και να ακολουθούν το ναυτικό επάγγελμα το οποίο θα τους εξασφάλιζε υψηλές αμοιβές και καταξίωση.







ΠΗΓΗ