Anti-aging: Η νεότητα δεν είναι ηλικία, είναι τρόπος ζωής (Τα μυστικά της μακροζωϊας)
της Φωτεινής Βασιλοπούλου
Θέλετε και να αργήσετε να γεράσετε και
να ζήσετε πολύ; Μην αναζητάτε τα ελιξίρια της νεότητας σε πολύπλοκες και
μυστήριες διαδικασίες. Τα αποτελεσματικότερα μυστικά είναι προσιτά και
απλά. Διαβάστε τον πολύτιμο οδηγό που ετοιμάσαμε για σας και σας
υποσχόμαστε ότι μετά από πολλές δεκαετίες θα μας θυμηθείτε.
O τρόπος με τον οποίο θα γεράσουμε θα εξαρτηθεί από τον τρόπο με τον οποίο θα ζήσουμε». Αυτό το είπε ο Αριστοτέλης, πολλά χρόνια πριν ξεκινήσουν οι επιστημονικές μελέτες που αναζητούν τρόπους να απομακρύνουν τα γηρατειά και να αυξήσουν τα χρόνια ζωής μας. Η αναζήτηση της αιώνιας νεότητας είναι το όνειρο του ανθρώπου... από πάντα. Ωστόσο, κανείς ποτέ δεν ξέφυγε από τη γήρανση και τη φθορά. Oι περισσότεροι έχουμε αποδεχθεί και τα δύο ως προϋποθέσεις για την ύπαρξη της ζωής, αλλά πάντα ελπίζουμε σε ένα θαύμα, καθώς η γήρανση μειώνει σιγά-σιγά τις φυσικές μας δυνάμεις, τη γονιμότητα, την ελκυστικότητά μας, τη μνήμη μας και κλονίζει την υγεία μας. Μπορούμε να δραπετεύσουμε από το γήρας; Αυτό το ερώτημα αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση για τους επιστήμονες. Η βιοχημεία της γήρανσης είναι αναμφισβήτητα ένα μυστήριο και συνιστά σήμερα ένα ευρύ πεδίο έρευνας. Η γήρανση, τουλάχιστον με τα σημερινά δεδομένα, δεν μπορεί να αποτραπεί, μπορούμε όμως να πετύχουμε αποτελεσματική αναζωογόνηση, παράταση νεότητας και επιμήκυνση του προσδόκιμου ζωής μας.
Η αντιγήρανση ή το anti-aging είναι η διαδικασία κατά την οποία προσπαθούμε να καθυστερήσουμε τη γήρανση. Τη φυσιολογική, δηλαδή, φθορά του οργανισμού εσωτερικά και εξωτερικά, που επέρχεται καθώς περνούν τα χρόνια και οδηγεί στην προοδευτική επιδείνωση της κατάστασης των κυττάρων, των ιστών, των οργάνων και στη φθίνουσα πορεία όλων των ικανοτήτων ενός ατόμου. Είναι δύσκολο να οριστεί η ακριβής χρονική στιγμή έναρξης της γήρανσης του ανθρώπου. Πολλοί θεωρούν ότι αρχίζει αμέσως μετά τη γέννηση. Οι Βρετανοί χρησιμοποιούν π.χ. την έκφραση «two years old» για κάποιον που είναι μόλις 2 χρονών. Έχει πια αποδειχθεί επιστημονικά ότι ο αριθμός των νευρώνων μειώνεται συνεχώς από τη γέννηση. Μερικές λειτουργίες του οργανισμού αρχίζουν να φθίνουν πολύ νωρίς, αμέσως μετά την εφηβεία. Η ικανότητά μας να θυμόμαστε νέες λέξεις αρχίζει να μειώνεται από τα μέσα της δεύτερης δεκαετίας της ζωής μας. Ίσως η γήρανση, λοιπόν, να αρχίζει από πολύ νωρίς, τα σημάδια της όμως είναι ορατά όταν πια έχουν περάσει τα χρόνια.
Στα μεγαλύτερα συνέδρια του κόσμου, οι επιστήμονες «καταθέτουν» τις απόψεις τους για το πώς μπορούμε τελικά να γεράσουμε όσο το δυνατόν αργότερα και με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, είτε αυτό αφορά την εξωτερική μας εμφάνιση είτε την έκπτωση της μνήμης και των πνευματικών μας λειτουργιών είτε το σώμα μας. Και η αλήθεια είναι ότι έχει συντελεστεί μεγάλη πρόοδος προς αυτή την κατεύθυνση. Oι περισσότερες συμβουλές των ειδικών σχετικά με την αντιγήρανση ταυτίζονται με αυτές της μακροζωίας, καθώς και στις δύο περιπτώσεις στόχος είναι να ζήσουμε μια καλή ζωή για πολλά χρόνια χωρίς τα έντονα συμπτώματα των γηρατειών.
Η προσπάθεια αύξησης των χρόνων νεότητας και της διάρκειας της ζωής μας είναι προσδοκία όλων των εποχών. Πολλοί μάγοι, φιλόσοφοι ή κομπογιαννίτες τροφοδοτούσαν αυτές τις ελπίδες. Θαυματουργό νερό, μαγικά φίλτρα, μυστικές συνταγές, σπάνια βότανα υπόσχονταν να εξαλείψουν τα γηρατειά, αλλά δεν ήταν τίποτε άλλο από απάτες. Κανείς μέχρι σήμερα δεν κατάφερε να χωρέσει σε ένα... χαπάκι ή σε ένα βαζάκι ό,τι θα μπορούσε να μας βοηθήσει να σταματήσουμε το χρόνο. Αυτό, όμως, που έχουμε πετύχει σίγουρα είναι να τον καθυστερήσουμε και να απαλύνουμε τα σημάδια του. Το προσδόκιμο όριο ζωής, από τα 85 χρόνια που είναι σήμερα, αναμένεται να φτάσει στα 120 χρόνια μέχρι το 2050. Τα τελευταία 50 χρόνια η υπολογιζόμενη διάρκεια ζωής αυξάνεται σταθερά 2 έτη περίπου ανά δεκαετία. Είναι, δηλαδή, σαν να έχουμε κερδίσει ένα επιπλέον 20%. Oι άνθρωποι ζουν σήμερα κατά μέσο όρο περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη εποχή της ανθρώπινης ιστορίας. Oι τεχνολογίες και τα μέσα γενικότερα που ενισχύουν την επιβίωση και την αντιγήρανση (εμβόλια, αντιβιοτικά, συστήματα καθαρισμού των υδάτων, ηλεκτρική ενέργεια κλπ.) είναι προσιτά και απαιτούν μόνο αποτελεσματική εφαρμογή. Επιπλέον, πλαστικές επεμβάσεις, δερματολογικές θεραπείες, συστηματική άσκηση και σωστή διατροφή επιστρατεύονται στη μάχη της αντιγήρανσης. Η επιτυχία, βέβαια, αναμφισβήτητα φέρνει νέες προκλήσεις. Η μεγαλύτερη διάρκεια ζωής που έχει επιτευχθεί σήμερα μας οδηγεί σε ανεξερεύνητα πεδία.
Η σύγχρονη προσέγγιση αντιγήρανσης περιστρέφεται γύρω από διάφορες χημικές ενώσεις και ουσίες, όπως τα οιστρογόνα, η τεστοστερόνη, οι βιταμίνες, τα συμπληρώματα διατροφής με βάση τα βότανα κλπ. Ωστόσο, όλα αυτά χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή. Η αγορά -κυρίως η αμερικανική, αλλά και η ευρωπαϊκή- κατακλύζεται από «αντιγηραντικά σκευάσματα», που περιέχουν σε διάφορους συνδυασμούς αντιοξειδωτικούς ή νευροφυτικούς παράγοντες, πρωτεΐνες, βότανα, ορμόνες (οιστρογόνα, τεστοστερόνη, αυξητική ορμόνη, μελατονίνη κλπ.). Είναι σημαντικό, όμως, να έχετε υπόψη σας ότι τα περισσότερα από αυτά τα προϊόντα δεν έχουν καμιά σχέση με φάρμακα που έχουν εγκριθεί από τον ΕOΦ ή με άλλα επίσημα σκευάσματα, όπως είναι τα συμπληρώματα διατροφής, οι βιταμίνες κλπ., ούτε αναφέρονται σε κανένα επίσημο φαρμακολογικό σύγγραμμα ως αντιγηραντικά. Πωλούνται χωρίς ιατρική συνταγή μέσω του Διαδικτύου ή τα βρίσκει κανείς σε καταστήματα με είδη υγιεινής διατροφής ή με είδη για αθλητές. Είναι προτιμότερο, όμως, να λαμβάνετε αντιοξειδωτικά από τα τρόφιμα. Είναι καλύτερο, επίσης, να ελαχιστοποιείτε την έκθεσή σας στο οξειδωτικό στρες (κάπνισμα, άγχος, έκθεση στους ατμοσφαιρικούς ρύπους) από το να παίρνετε ανεξέλεγκτα τέτοιου είδους σκευάσματα.
Τα επίπεδα πολλών ορμονών μειώνονται με την πάροδο της ηλικίας. Σήμερα, ο επιστημονικός κόσμος γνωρίζει ότι οι ορμόνες παίζουν σημαντικό ρόλο στο ρυθμό της γήρανσης. Πολλοί επιστήμονες θεωρούν ότι οι ορμονικοί παράγοντες βοηθούν στη βέλτιστη λειτουργία του οργανισμού, γι’ αυτό το ενδιαφέρον στρέφεται προς τη δυνατότητα υποκατάστασης των ορμονών αυτών καθώς περνούν τα χρόνια. Παρ’ όλα αυτά, η ιδέα αποκατάστασης όλων των ορμονών ως μέσο αναζωογόνησης εγκυμονεί κινδύνους. Oι περισσότερες μελέτες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα είναι αρνητικές, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για τις πιθανές παρενέργειες που μπορεί να έχει ένα τέτοιο εγχείρημα. Η χρήση των ορμονών στη μάχη της αντιγήρανσης περιορίζεται στην ορμονική υποκατάσταση των γυναικών κατά την εμμηνόπαυση με στόχο κυρίως την άμβλυνση των συμπτωμάτων της κλιμακτηρίου (εξάψεις, εφιδρώσεις, ξηρότητα του κόλπου κλπ.), την εξασφάλιση καλύτερης ποιότητας ζωής στο μέλλον, μειώνοντας τον κίνδυνο της οστεοπόρωσης, και τη βελτίωση της όψης και της υφής του δέρματος. Αυτό, όμως, που πρέπει να ξέρετε είναι ότι η ορμονική υποκατάσταση παρουσιάζει εκτός από θετικές επιδράσεις και πιθανούς κινδύνους, αφού, σύμφωνα με έρευνες, η συστηματική θεραπεία με ορμονική υποκατάσταση σε γυναίκες που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού και καρδιαγγειακά προβλήματα. Πολλοί επιστήμονες επισημαίνουν ότι, μόνο όταν καταπολεμηθεί ο καρκίνος, θα είναι ασφαλής η αντικατάσταση όλων των ορμονών που μειώνονται με την αύξηση της ηλικίας. Έτσι, πριν από τη λήψη ορμονικής υποκατάστασης, πρέπει να συνυπολογίσετε τους κινδύνους που ελλοχεύουν και να μην καταφεύγετε ποτέ σε αυτήν χωρίς την καθοδήγηση του γιατρού σας. Oι κυριότερες ορμόνες της αντιγήρανσης είναι οι εξής:
Η μελατονίνη είναι μία ορμόνη των επινεφριδίων που παράγεται από την επίφυση, η οποία βρίσκεται κάτω από τον εγκέφαλο και χαρακτηρίζεται ως βηματοδότης του ανθρώπινου ρολογιού γήρανσης. Απελευθερώνεται κάθε νύχτα για να βοηθήσει στην πρόκληση του ύπνου. Με την πάροδο της ηλικίας μειώνεται. Είναι η βασική «υποψήφια» ορμόνη για την επιβράδυνση της διαδικασίας γήρανσης.
(δεϋδροεπιανδροστερόνη): Πρόκειται για μία ορμόνη των επινεφριδίων η παραγωγή της οποίας φτάνει στο ανώτατο όριο κατά την ηλικία των 25-30 ετών και στη συνέχεια βαθμιαία μειώνεται, κι έτσι στην ηλικία των 80 ετών βρίσκεται στο 10% του μέγιστου επιπέδου. Oι άνθρωποι έχουν αρκετά υψηλότερα επίπεδα δεϋδροεπιανδροστερόνης από οποιοδήποτε άλλο είδος. Μελέτες που έχουν γίνει σε πειραματόζωα δείχνουν ότι έχει θετικά αποτελέσματα κυρίως στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, ωστόσο ο ρόλος της δεν είναι πλήρως κατανοητός, με αποτέλεσμα η σχέση της με τη γήρανση να μην είναι ξεκάθαρη.
Εκκρίνεται από την υπόφυση του εγκεφάλου καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του ανθρώπου. Συμβάλλει στην ανάπτυξη του ανθρώπινου σώματος και παίζει ρόλο στο μεταβολισμό. Η παραγωγή της μειώνεται με το πέρασμα της ηλικίας (περίπου 14% ανά δεκαετία, μετά την ηλικία των 25 ετών). Η μείωσή της προκαλεί αύξηση του σωματικού λίπους και μείωση της μυϊκής μάζας. Η μοναδική περίπτωση στην οποία οι γιατροί χορηγούν αυξητική ορμόνη είναι σε παιδιά που παρουσιάζουν χαμηλό ανάστημα λόγω έλλειψής της. Σε αρκετές χώρες, γίνονται προτάσεις για χορήγηση αυξητικής ορμόνης με στόχο την αναζωογόνηση και την πρόληψη της γήρανσης, σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και για αντιστροφή της διαδικασίας της γήρανσης. Η χορήγησή της, όμως, δεν έχει αποδειχθεί ούτε αποτελεσματική ούτε ασφαλής, καθώς οι παρενέργειές της είναι πολλές.
Πες μου τι τρως, να σου πω πόσα χρόνια θα ζήσεις. Τα νιάτα, η υγεία και η μακροζωία κρύβονται στο πιάτο μας. Πληθώρα ερευνών έχουν δείξει ότι η μείωση των προσλαμβανόμενων θερμίδων και η υιοθέτηση του μεσογειακού προτύπου διατροφής, που αποτελεί μια ελληνική παράδοση χρόνων και είναι εξαιρετική πηγή αντιοξειδωτικών ουσιών και μαγνησίου, μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην προστασία της υγείας και στη μακροβιότητα.
•
Τα αντιοξειδωτικά είναι το «κλειδί» για την παράταση της νεότητας, λένε οι ειδικοί. Ως αντιοξειδωτικό μπορεί να χαρακτηριστεί οποιαδήποτε οργανική ουσία, η οποία μπορεί να καθυστερήσει ή να εμποδίσει την καταστροφική οξειδωτική δράση των ελεύθερων ριζών. Oι αντιοξειδωτικές ουσίες παράγονται «ενδογενώς» (από τον ίδιο τον οργανισμό μας) από τα ένζυμα και «εξωγενώς» από τα αντιοξειδωτικά που παίρνουμε μέσω της διατροφής. Τα αντιοξειδωτικά καταστέλλουν τις βλαβερές οξειδωτικές διαδικασίες των ελεύθερων ριζών είτε παρεμποδίζοντας τη δημιουργία τους (παρεμποδιστικά αντιοξειδωτικά) είτε καταστρέφοντας ή αδρανοποιώντας τις (καθαριστικά αντιοξειδωτικά) είτε παρεμποδίζοντας την οξειδωτική αλυσιδωτή αντίδρασή τους. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, ο οργανισμός προστατεύεται από την υπερπαραγωγή των ελεύθερων ριζών χάρη στο ενδογενές αντιοξειδωτικό δίκτυο των ενζύμων. Όμως, παρότι αυτό το αμυντικό σύστημα είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό και αποτελεσματικό, πολλές φορές δεν επαρκεί και κρίνεται αναγκαία η πρόσληψη αντιοξειδωτικών μέσα από την καθημερινή μας διατροφή. Σήμερα, οι έρευνες έχουν επικεντρωθεί στις βιταμίνες C και Ε, οι οποίες βρίσκονται κυρίως σε φρούτα και λαχανικά. O ανθρώπινος οργανισμός έχει υψηλές απαιτήσεις σε αυτές τις βιταμίνες, καθώς δεν μπορεί να τις συνθέσει και πρέπει να λαμβάνονται από τη διατροφή καθημερινά σε επαρκή ποσότητα. Εντούτοις, υπάρχει μια πληθώρα άλλων αντιοξειδωτικών, όπως τα καροτενοειδή, τα φλαβονοειδή και οι πολυφαινόλες, τα οποία είναι εξίσου σημαντικά για την υγεία και την προστασία από την πρόωρη γήρανση. Αυτά βρίσκονται κυρίως σε φρούτα, λαχανικά, βότανα, αλλά και στο τσάι και το κρασί. Επιπλέον, αντιοξειδωτική δράση έχουν και οι κατεχίνες και η κερκιτίνη (βρίσκονται κυρίως στο τσάι, το κρασί, τα μήλα και το κρεμμύδι), το λυκοπένιο και η λουτεΐνη (βρίσκονται στην ντομάτα, το σπανάκι και σε βότανα), το σελήνιο (βρίσκεται κυρίως στα θαλασσινά, στο συκώτι, στο μοσχάρι, στα δημητριακά, στους ξηρούς καρπούς και στο ψάρι) και ο ψευδάργυρος (βρίσκεται σε μεγάλη ποσότητα στο αρνί, και στα οστρακοειδή).
Τελευταίες έρευνες που διεξήχθησαν στις ΗΠΑ έδειξαν ότι η έλλειψη μαγνησίου προκαλεί πρόωρη γήρανση. Το μαγνήσιο είναι απαραίτητο για εκατοντάδες βιοχημικές λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος:
• Βοηθά στη διατήρηση των ομαλών μυϊκών και νευρικών λειτουργιών.
• Διατηρεί σταθερή τη λειτουργία της καρδιάς.
• Ενισχύει τα οστά.
Μια πρόσφατη δημοσιευμένη μελέ-
τη (7 Απρίλιου 2008), που πραγματοποιήθηκε στο Ερευνητικό Νοσοκομείο του Όκλαντ από τον Bruce Ames και τους συνεργάτες του, ασχολήθηκε με τα μακροχρόνια αποτελέσματα της έλλειψης μαγνησίου στα ανθρώπινα κύτταρα. Oι ερευνητές βρήκαν ότι, ενώ τα κύτταρα εξελίσσονται κανονικά υπό φυσιολογικά επίπεδα μαγνησίου, σε κατάσταση έλλειψής του εμφάνιζαν πρόωρη και επιταχυνόμενη γήρανση (περισσότερος από το μισό πληθυσμό των ΗΠΑ παρουσιάζει έλλειψη μαγνησίου). Για το λόγο αυτό, συστήνεται η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε μαγνήσιο, όπως σπανάκι, φασόλια, ξηροί καρποί και δημητριακά ολικής άλεσης.
• Τρώτε... μεσογειακά
Oι Κρητικοί, χάρη στη μακροβιότητά τους, αποτέλεσαν αντικείμενο έντονου ερευνητικού ενδιαφέροντος. Oι επιστήμονες κατέληξαν ότι συστατικό στοιχείο της μακροημέρευσής τους ήταν η διατροφή τους. Άλλωστε, για τους ίδιους λόγους απολαμβάνουν μακροημέρευση οι λαοί της Μεσογείου εν γένει. Δυστυχώς, όμως, τα τελευταία χρόνια εγκαταλείπουμε τη μεσογειακή διατροφή, τείνοντας προς πιο δυτικού τύπου διατροφικά πρότυπα. Όπως χαρακτηριστικά είχε γραφτεί στους «Times» της Νέας Υόρκης πριν από λίγα χρόνια, «οι Έλληνες γίνονται πιο Δυτικοί και οι Δυτικοί πιο Έλληνες-μεσογειακοί». Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη ραγδαία αύξηση των «ασθενειών φθοράς» (καρδιαγγειακά νοσήματα, διάφορες μορφές καρκίνου), όπως λέγονται. Γι’ αυτό, αν θέλετε να έχετε καλή ζωή για πολλά χρόνια, είναι απαραίτητο να επιστρέψετε στη μεσογειακή διατροφή.
Η μεσογειακή δίαιτα προϋποθέτει:
- Να τρώτε καθημερινά δημητριακά ολικής άλεσης και τα προϊόντα τους (4 μικρές φέτες ψωμί ή 2 φλιτζάνια μεγειρεμένο ρύζι ή ζυμαρικά ολικής άλεσης), γαλακτοκομικά (2 ποτήρια γάλα ή 2 κεσεδάκια γιαούρτι ή 60 γρ. τυρί), λαχανικά (2-3 μερίδες), φρούτα (3-4 μερίδες) και ελαιόλαδο. - Να τρώτε κάθε εβδομάδα πατάτες (5 μερίδες), ψάρι (τουλάχιστον 2 μερίδες), όσπρια (2-3 μερίδες), ξηρούς καρπούς (1-2 μερίδες), πουλερικά (1-2 μερίδες), αυγά (2-3), κόκκινο κρέας (1 φορά) και γλυκά (1 μερίδα). -Να πίνετε κρασί (1 ποτηράκι την ημέρα).
•
Ένα πλήθος κλινικών ερευνών έρχονται να προσθέσουν στη λίστα με τις διαιτητικές συστάσεις για μακροζωία και αντιγήρανση και τον περιορισμό θερμίδων. Oι ερευνητές επισημαίνουν ότι η δραστική μείωση θερμίδων μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην επιβράδυνση της γήρανσης. Συγκεκριμένα, έρευνες που γίνονται τα τελευταία 20 χρόνια σε πειραματόζωα έδειξαν αύξηση μέχρι και 40% της διάρκειας ζωής. Η μείωση προσλαμβανόμενων θερμίδων προσφέρει επίσης αρκετά οφέλη στην υγεία, καθώς μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης πολλών παθολογικών παθήσεων που επιφέρει η γήρανση. Το ενθαρρυντικό είναι ότι, τα τελευταία χρόνια, πολλαπλασιάστηκαν οι ενδείξεις ότι ο θερμιδικός περιορισμός αυξάνει τη διάρκεια ζωής και στον άνθρωπο. Oι ακριβείς μηχανισμοί, όμως, που προκαλούν αυτό το φαινόμενο είναι ακόμη υπό έρευνα. Πολλοί ειδικοί ανησυχούν ότι με αυτά τα ευρήματα κάποιοι θα αρχίσουν να υποσιτίζονται, ελπίζοντας ότι θα ζήσουν περισσότερο. Γι’ αυτό, συνιστάται ιδιαίτερη προσοχή, καθώς σε καμία περίπτωση ο περιορισμός των θερμίδων δεν θα πρέπει να επιφέρει απώλεια βάρους κάτω του φυσιολογικού. Μελέτες έχουν δείξει ότι εξαιρετικά αδύνατοι άνθρωποι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών και έχουν μειωμένη διάρκεια ζωής.
Πρόσφατα, μια ομάδα ερευνητών του Εθνικού Ιδρύματος Γήρανσης της Αμερικής ανέπτυξε μια καινούργια μέθοδο για να μετρά την αντιοξειδωτική δράση των τροφών. Αυτή ονομάζεται ORAC (oxygen radical absorbance capacity) και αποτελείται από μια κλίμακα που μετρά την ικανότητα των τροφίμων να δεσμεύουν ελεύθερες ρίζες. Παρακάτω παρατίθεται μια λίστα από το U.S.D.A (Τμήμα Γεωργίας Ηνωμένων Πολιτειών) με το σκορ ορισμένων τροφίμων.
Τιμές ORAC (Δεσμευτική Ικανότητα Ελεύθερων Ριζών) τροφίμων ανά 100 γρ.
Έρευνες έχουν δείξει ότι 5.000 μονάδες ημερησίως μπορεί να έχουν ένα ευεργετικό αποτέλεσμα έναντι της οξειδωτικής δράσης των ελεύθερων ριζών.
•
Η καθημερινή έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία και το νέφος, το στρες, το κάπνισμα και φυσικά το πέρασμα του χρόνου αναπόφευκτα αφήνουν τα σημάδια τους στο δέρμα σας. Τα καλλυντικά προϊόντα που μπορεί να χρησιμοποιείτε σίγουρα βοηθούν, αλλά δρουν μόνο τοπικά, σε αντίθεση με τα θρεπτικά συστατικά ορισμένων τροφών, που δρουν σε βάθος και συντελούν στην ομαλή λειτουργία του δέρματος σε όλα τα στρώματά του.
Το μυστικό, σύμφωνα με μελέτες, βρίσκεται στα καροτενοειδή, τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (ω-3, ω-6) και τα φλαβονοειδή (αντιοξειδωτικές ουσίες). Τα πολύτιμα αυτά θρεπτικά συστατικά φαίνεται να έχουν και φωτοπροστατευτική δράση.
• Ενισχύστε, λοιπόν, τη διατροφή σας με τρόφιμα πλούσια σε αντιοξειδωτικές βιταμίνες (Α, Ε, C). Η βιταμίνη C συμβάλλει στη φυσική αναγέννηση του κολλαγόνου, η διαταραχή της οποίας οδηγεί στην εμφάνιση των ρυτίδων.
• Μια, επίσης, σημαντική κατηγορία θρεπτικών συστατικών για το δέρμα είναι τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, τα οποία συντηρούν την ευλυγισία, τη λειτουργικότητα των κυτταρικών μεμβρανών του δέρματος. Καλές πηγές πολυακόρεστων λιπαρών οξέων είναι τα φυτικά έλαια, τα λιπαρά ψάρια (σολομός, σκουμπρί), τα καρύδια, οι ηλιόσποροι και τα αμύγδαλα.
Τελευταίες μελέτες δείχνουν ότι η κατανάλωση πράσινου τσαγιού συμβάλλει στην καλή υγεία των αγγείων. Αυτό οφείλεται στην αυξημένη περιεκτικότητά του σε κατεχίνες, οι οποίες έχουν την ιδιότητα να δεσμεύουν ελεύθερες ρίζες που επιτίθενται στα αγγεία, ενώ παράλληλα προκαλούν έκκριση μονοξειδίου του αζώτου και αγγειοδιαστολή, διευκολύνοντας κατά πολύ την κυκλοφορία του αίματος.
•
Η καρδιά και τα αγγεία μας αποτελούν τους δείκτες της φυσικής γήρανσης του οργανισμού. Το πέρασμα του χρόνου μπορεί να προκαλέσει αρτηριοσκλήρυνση, διαταραχή της κυκλοφορίας του αίματος και εμφάνιση καρδιαγγειακών προβλημάτων και νοσημάτων. Η διατροφή που θα καθυστερήσει τα σημάδια του αγγειακού γήρατος πρέπει να είναι χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά και ζάχαρη και πλούσια σε βιταμίνες (π.χ. Β6, φυλλικό οξύ) και προστατευτικά αντιοξειδωτικά (π.χ. φλαβονοειδή, καροτενοειδή, φαινόλες).
•
Κάντε ό,τι μπορείτε για να διατηρήσετε τα οστά σας σε καλή κατάσταση και να καθυστερήσετε τη φθορά τους, η οποία, εκτός από προβλήματα όπως αυτό της οστεοπόρωσης, συνοδεύεται από δυσκολία στην κίνηση, μείωση της φυσικής δραστηριότητας, αλλά και ψυχολογική γήρανση. O κυριότερος τρόπος πρόληψης της οστικής γήρανσης, εκτός από την άσκηση, είναι μια διατροφή πλούσια σε ασβέστιο. Η θωράκιση του οργανισμού με ικανοποιητικά επίπεδα ασβεστίου από την παιδική κιόλας ηλικία, αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής σας, μπορεί να καθυστερήσει ή να περιορίσει την απώλεια οστικής μάζας. Η καλύτερη διατροφική πηγή ασβεστίου είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα, γιαούρτι, τυριά, κυρίως τα κίτρινα), με πολύ καλό ποσοστό απορρόφησης από τον οργανισμό. Σημαντικές ποσότητες ασβεστίου εντοπίζονται, επίσης, στα λιπαρά ψάρια και σε όσα καταναλώνονται με τα κόκαλα (π.χ. σαρδέλα), στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά (σπανάκι, μπρόκολο), στα φασόλια και στα ολόκληρα δημητριακά. Εδώ, πρέπει να σημειωθεί ότι στις τροφές φυτικής προέλευσης παρατηρείται μειωμένος βαθμός απορρόφησης, γιατί από την παρουσία οξέων δεσμεύεται ένα σημαντικό ποσοστό του ασβεστίου.
Βασική προϋπόθεση για να παρατείνει κανείς τα νιάτα του είναι η καλή σωματική και ψυχική υγεία. Είναι λοιπόν απαραίτητα:
• Μην κοιμάστε περισσότερο από 9 ώρες και λιγότερο από 4.
• Έρευνες δείχνουν ότι η ερωτική ζωή, εφόσον παρατείνεται, προάγει τη μακροζωία.
• Παντρευτείτε και κάντε οικογένεια. Oι παντρεμένοι ζουν μια ήρεμη ζωή με σταθερό πρόγραμμα, ισορροπημένη διατροφή, αρκετό ύπνο και λιγότερες καταχρήσεις.
• Oι άνθρωποι που φτάνουν μέχρι τα βαθιά γεράματα δεν αγχώνονται και δεν στενοχωριούνται με το παραμικρό.
• είναι απαραίτητο στοιχείο της μακροζωίας.
• είναι, ίσως, το πιο σίγουρο εισιτήριο για τη μακροζωία. Προσπαθήστε, λοιπόν, να διατηρηθείτε στα φυσιολογικά κιλά.
•
Η κατάλληλη διατροφή είναι απαραίτητη για την καλή λειτουργία του εγκεφάλου. Τα συστατικά που σχετίζονται με την καλή εγκεφαλική λειτουργία είναι:
• Είναι η πρώτη και κύρια ουσία που χρειάζεται, γι’ αυτό και την ονομάζουμε και «τροφή του εγκεφάλου». Προέρχεται από τη διάσπαση υδατανθράκων, όπως είναι η ζάχαρη και το άμυλο, που βρίσκονται στο ψωμί και τα παρασκευάσματά του, τα ζυμαρικά, τα φρούτα, τα λαχανικά, τα δημητριακά, τα όσπρια, το μέλι και τα διάφορα γλυκίσματα. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να παρέχετε καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας στον οργανισμό τις απαραίτητες ποσότητες γλυκόζης για την ομαλή εγκεφαλική λειτουργία.
• Oι βιταμίνες αυτές (με κυριότερες τις Β1, Β2, Β6, Β12) έμμεσα συμβάλλουν στην καλή λειτουργία του εγκεφάλου, καθώς βοηθούν στη μετατροπή των διάφορων θρεπτικών συστατικών σε γλυκόζη. Βρίσκονται στο γάλα, το ψωμί και τα προϊόντα αλεύρου, στα δημητριακά και τα προϊόντα σιταριού, στα όσπρια. Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει στη βιταμίνη Β12, η οποία αποτελεί συστατικό των νεύρων μας και χωρίς αυτήν δεν μεταβιβάζονται σωστά τα διάφορα εγκεφαλικά ερεθίσματα. Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες βιταμίνες Β, βρίσκεται κυρίως σε ζωικές τροφές, όπως το κρέας, το γάλα, το αυγό, τα ψάρια και τα οστρακοειδή.
• Πρόκειται για μια κατηγορία ενώσεων με κυριότερες την τυροσίνη και την τρυπτοφάνη, οι οποίες αποτελούν πρόδρομες ουσίες για ορμόνες-νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου, βασικές για τη ρύθμιση των εγκεφαλικών λειτουργιών. Βρίσκονται κυρίως στο κρέας, τα γαλακτοκομικά και τη σοκολάτα.
• Ιδιαίτερη κατηγορία συστατικών που συμβάλλουν στην καλή εγκεφαλική λειτουργία, τα πολυακόρεστα ω-3 λιπαρά οξέα, αποτελούν βασικά δομικά συστατικά του εγκεφάλου, απαραίτητα για το σχηματισμό των εγκεφαλικών νευρώνων. Δεδομένου, όμως, ότι ο οργανισμός δεν μπορεί να τα παράγει από μόνος του, θα πρέπει να ληφθούν μέσω της διατροφής. Βρίσκονται κυρίως σε φυτικά έλαια (σογιέλαιο, σησαμέλαιο και άλλα σπορέλαια και λιγότερο στο ελαιόλαδο), στα λιπαρά ψάρια (σολομός, σκουμπρί, σαρδέλα), στα ιχθυέλαια, στα θαλασσινά και σε φυλλώδη λαχανικά όπως η γλιστρίδα.
Θέλουμε και να ζήσουμε και να γεράσουμε επιτυχώς. Τα θέλουμε και τα δύο. Για να τα έχουμε, πρέπει να κάνουμε αλλαγές στον τρόπο ζωής και διατροφής. Η επιστημονική έρευνα έχει δείξει ότι η παράταση της νεότητας προϋποθέτει τη φροντίδα του μυαλού και του σώματός μας.
Για να συνεχίσουμε να υπάρχουμε και να δημιουργούμε μέχρι τα βαθιά μας γεράματα, είναι ανάγκη να διατηρήσουμε τη μνήμη μας σε καλή κατάσταση. Χωρίς τη μνήμη και τη λογική, η μάθηση θα είναι αδύνατη, το παρελθόν ανύπαρκτο, τα παρόν ακατανόητο και το μέλλον αβέβαιο.
Έρευνες έχουν δείξει ότι οι νευρώνες του εγκεφάλου έχουν την τάση να επιβιώνουν, όταν εκτίθενται σε μια διαδικασία μάθησης. Βέβαια, όσο μεγαλώνουμε, χάνουμε νευρικά κύτταρα, η μνήμη μπορεί να αδυνατίζει και σε ορισμένες περιπτώσεις να χαθεί. Για να διατηρήσετε τη μνήμη σας σε όσο το δυνατόν καλύτερη κατάσταση, εξασκήστε την. Όσο περισσότερο την εξασκείτε τόσο αποδοτικότερη γίνεται. Η άνοια, η απώλεια δηλαδή της μνήμης και των γνωστικών λειτουργιών, πλήττει κυρίως αυτούς που δεν «γυμνάζουν» το μυαλό τους. Αν θέλετε να διατηρήσετε ακμαίες τις νοητικές σας ικανότητες, ακολουθήστε τις παρακάτω συμβουλές.
•
O κινηματογράφος, το θέατρο, οι εικαστικές τέχνες, η μουσική, το διάβασμα βιβλίων, εφημερίδων και περιοδικών και γενικά η μόρφωση ενισχύουν τη λειτουργία του εγκεφάλου και κατ’ επέκταση των διάφορων λειτουργιών του, όπως η μνήμη. Θεωρείται ότι οι άνθρωποι που έχουν σπουδάσει έχουν ενισχύσει τους νευρώνες του εγκεφάλου τους.
•
Η καλύτερη... γυμναστική για τη μνήμη θεωρείται ότι είναι η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας και αυτό γιατί η προσπάθεια που καταβάλλουμε είναι τόσο μεγάλη, που κινητοποιεί τη μνήμη και την κρατά σε εγρήγορση.
•
Η εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου αποτελεί μια πολύ καλή άσκηση του νου, αφού απαιτεί συνδυασμό πολλών λειτουργιών του εγκεφάλου, όπως της μνήμης, της μάθησης, της κίνησης, του συναισθήματος, της ακοής και της δημιουργικότητας. Γι’ αυτό και οι μουσικές ικανότητες των ατόμων γίνονται συχνά αντικείμενο έρευνας από τους νευροεπιστημόνες.
•
Oι κοινωνικές επαφές φαίνεται ότι κρατούν ζωντανά τα εγκεφαλικά κύτταρα. Όσο πιο συχνά μιλάτε στο τηλέφωνο, όσο πιο συχνά βγαίνετε για να διασκεδάσετε και να ανταλλάξετε απόψεις, τόσο καλύτερη μνήμη θα έχετε. Η διαδικασία της συνομιλίας αφυπνίζει τη μνήμη. Σε αυτό τουλάχιστον το συμπέρασμα κατέληξε επιστημονική ομάδα του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, η οποία ρώτησε 3.617 άτομα ηλικίας από 24 έως 96 ετών πόσες ώρες μιλούσαν στο τηλέφωνο ή πόσο συχνά έβγαιναν με παρέα. Οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν επίσης σε τεστ, για να διαπιστωθεί η κατάσταση της μνήμης τους. Από τη μελέτη των στοιχείων προέκυψε ότι εκείνοι που ήταν κοινωνικά ενεργοί είχαν αυξημένη νοητική διαύγεια.
•
Η συναισθηματική ισορροπία προστατεύει τη μνήμη από τις δυσμενείς επιδράσεις του στρες. Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα υψηλά επίπεδα των ορμονών του στρες φθείρουν τα κύτταρα του εγκεφάλου και βλάπτουν τον ιππόκαμπο (σημαντικό όργανο που ρυθμίζει τη μνήμη). Το αίσθημα ότι είμαστε ψυχολογικά καλά επιβραδύνει την παραγωγή αυτών των ορμονών. Γι’ αυτό, καλό θα ήταν πού και πού να εφαρμόζετε κάποιες ασκήσεις χαλάρωσης και αναπνοής.
•
«Νους υγιής εν σώματι υγιεί», έλεγαν οι αρχαίοι και είχαν απόλυτο δίκιο. Τη ρήση αυτή επιβεβαιώνουν πολλές έρευνες, που αποδεικνύουν ότι η σωματική άσκηση συντελεί στο να διατηρούμε ακμαίες τις πνευματικές μας ικανότητες. Η συστηματική σωματική άσκηση διεγείρει την αναγέννηση των νευρικών κυττάρων και συντελεί στην καλή καρδιακή λειτουργία, η οποία οξυγονώνει σωστά τον εγκέφαλο. Η καλή αιμάτωση του εγκεφάλου έχει αποδειχτεί ότι ενισχύει τις νοητικές μας λειτουργίες.
•
O ύπνος ξεκουράζει τον εγκέφαλο, βοηθά τη μνήμη και είναι απαραίτητος για τη διαδικασία της μάθησης. Πιο συγκεκριμένα, βοηθά να αποθηκεύονται και να «ταξινομούνται» οι πληροφορίες που παίρνετε κατά τη διάρκεια της ημέρας. Για να έχετε, λοιπόν, «μνήμη ελέφαντα», είναι απαραίτητο να ξεκουράζεστε με 8 ώρες ύπνου.
•
Η νέα τάση είναι το brain fitness με ειδικά σχεδιασμένα «παιχνίδια» στο PC, την κονσόλα ή το Διαδίκτυο που ακονίζουν το μυαλό. Γι’ αυτή την εξέλιξη διαβάστε το άρθρο «Και τώρα software για να τα ’χεις τετρακόσια... » στις αμέσως επόμενες σελίδες.
Η διακαής επιθυμία του ανθρώπου να μείνει για πάντα νέος και να επιμηκύνει το προσδόκιμο ζωής του άνοιξε το δρόμο σε παραπάνω από 300 θεωρίες, με τις οποίες οι επιστήμονες επιχείρησαν να μελετήσουν τη γήρανση και τη μακροζωία. Μία από τις πιο διαδεδομένες θεωρίες είναι αυτή που μελετά τη βλαβερή επίδραση των ελεύθερων ριζών του οξυγόνου στους ζωντανούς οργανισμούς. Oι ελεύθερες ρίζες είναι εξαιρετικά ασταθή και ιδιαίτερα δραστικά μόρια ή άτομα που έχουν ένα ελεύθερο μονήρες ηλεκτρόνιο στην εξωτερική τους στιβάδα. Oι οξειδωτικές αυτές ουσίες, στην προσπάθειά τους να αυξήσουν την σταθερότητά τους, «κλέβουν» ηλεκτρόνια από άλλα μόρια, ενεργοποιώντας έτσι αλυσιδωτές αντιδράσεις, οι οποίες δημιουργούν και άλλες ελεύθερες ρίζες. Έξω στη φύση, η διαδικασία αυτή είναι φυσιολογική, αλλά μέσα στον οργανισμό, όταν η παρουσία αυτών των μορίων είναι αριθμητικά μεγάλη, προκαλεί σημαντικές βιολογικές βλάβες σχεδόν σε όλα τα κυτταρικά συστήματα (όπως τις κυτταρικές μεμβράνες, τις πρωτεΐνες, τα λιπίδια, το DNA και το RNA), που οδηγούν στη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα. Oι ελεύθερες ρίζες παράγονται κυρίως φυσιολογικά στον οργανισμό, ως βιοπροϊόντα του μεταβολισμού των τροφών. Παράγονται επίσης από το στρες και από περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως η ακτινοβολία, η ρύπανση της ατμόσφαιρας και το κάπνισμα. Οι ελεύθερες ρίζες έχουν συσχετιστεί με μια πληθώρα ασθενειών και συμβάλλουν σημαντικά στην επιτάχυνση της διαδικασίας της γήρανσης και του ρυθμού με τον οποίο αυτή εξελίσσεται. Για την προστασία των κυττάρων από την οξειδωτική καταστροφή, ο οργανισμός είναι εξοπλισμένος με ένα εκτεταμένο και περίπλοκο αμυντικό σύστημα: τα αντιοξειδωτικά.
O κυριότερος ίσως και ο πιο αδιάψευστος δείκτης της ηλικίας μας είναι το δέρμα μας. Με το πέρασμα των χρόνων, οι ρυτίδες χαράζουν το πρόσωπό μας και η χαλάρωση στιγματίζει το σώμα μας. Καθώς περνούν τα χρόνια, το δέρμα μας γερνά, και αυτό οφείλεται σε δύο βασικούς παράγοντες: την εσωτερική γήρανση, που σχετίζεται με τη γενετική μας προδιάθεση, και τους περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως είναι η υπεριώδης ακτινοβολία, το κάπνισμα, το στρες και η ρύπανση. Oι τελευταίοι μάλιστα καθορίζουν και, ως ένα βαθμό, πόσο γρήγορα θα γεράσουμε. Κατά τη διαδικασία της γήρανσης, η επιδερμίδα μας γίνεται λεπτή, θαμπή, χάνει την υγρασία και την ελαστικότητά της, παρουσιάζει σκούρες κηλίδες, «κρεμάει» και αποκτά ζάρες και ρυτίδες.
&9679;
• Αποφεύγετε την υπερβολική έκθεση στον ήλιο. O χειρότερος εχθρός του δέρματος είναι η ηλιακή ακτινοβολία. Είναι πλέον γνωστό ότι η υπερβολική έκθεση στον ήλιο προκαλεί, μεταξύ άλλων, πρόωρη γήρανση. Γι’ αυτό, προστατέψτε το δέρμα σας φορώντας πάντα αντιηλιακή κρέμα με υψηλό δείκτη προστασίας, καπέλο και κατάλληλα ρούχα. Η εφαρμογή του αντιηλιακού πρέπει να γίνεται 20 λεπτά πριν από την έκθεσή σας στον ήλιο και να ανανεώνεται κάθε 2 ώρες και κάθε φορά που βγαίνετε από τη θάλασσα.
• Άλλος ένας μεγάλος εχθρός του δέρματος και όλου του οργανισμού μας είναι το τσιγάρο. Το κάπνισμα καταστρέφει τα αγγεία, κάνει το δέρμα μας να φαίνεται κίτρινο και μας φορτώνει με επιπλέον ρυτίδες που οφείλονται στις κινήσεις και εκφράσεις που παίρνει το πρόσωπό μας καθώς καπνίζουμε.
• Η ενυδάτωση του δέρματος επιτυγχάνεται πρώτα απ’ όλα με την πρόσληψη υγρών, δηλαδή νερού, φρέσκων χυμών, φρούτων και λαχανικών, και με την εφαρμογή ενυδατικής κρέμας κατάλληλης για τον τύπο του δέρματός σας. Oι ενυδατικές κρέμες, στην ουσία, δεσμεύουν την υγρασία του δέρματός μας.
• Μετά τα 40, μπορείτε να συμπληρώσετε την αντιγηραντική φροντίδα του δέρματός σας με μια αντιγηραντική κρέμα.
Oι ειδικοί αναδεικνύουν την άσκηση σε σημαντικό παράγοντα υγείας που βελτιώνει παράλληλα και την ποιότητα ζωής. Και μη νομίζετε ότι πρέπει να περνάτε τον ελεύθερο χρόνο σας στο γυμναστήριο για να έχετε αποτέλεσμα. Όπως έχουν δείξει πολυάριθμες έρευνες, ακόμη και 30 λεπτά άσκησης (γρήγορο περπάτημα, τζόγκινγκ, κολύμπι κλπ.), τρεις φορές την εβδομάδα μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην προοπτική να τα εκατοστίσετε και να διατηρήσετε τα οστά ευλύγιστα και το δέρμα σας σφριγηλό. Ας δούμε αναλυτικά πώς επιδρά η άσκηση στη σωματική και ψυχική μας κατάσταση.
Πλαστική χειρουργική, ίσως η πιο ακραία απάντηση στην αναζήτηση της νεότητας. Εάν το να σταματήσουμε το χρόνο παραμένει όνειρο, το να τον καθυστερήσουμε είναι εφικτό με τις δυνατότητες που μας δίνει πλέον η πλαστική χειρουργική. Από τις πιο δημοφιλείς επεμβάσεις, το λίφτινγκ προσώπου μπορεί να σβήσει από το πρόσωπό σας τουλάχιστον μια 15ετία. Νέες τεχνικές, εξελιγμένα ενθέματα και φάρμακα βελτιώνουν το σώμα και το πρόσωπό σας, χαρίζοντάς σας μια πιο νεανική όψη. Ωστόσο, χρειάζεται πολλή σκέψη πριν προχωρήσετε σε μια τέτοια επέμβαση, καθώς όλες οι πλαστικές επεμβάσεις έχουν τους κανόνες τους, τις ενδείξεις και αντενδείξεις τους, τις επιπλοκές τους, τα υπέρ και τα κατά τους.
• ! Η γυμναστική βοηθά στην καταπολέμηση του στρες, τονώνει την αυτοπεποίθησή σας με ένα αίσθημα επιτυχίας, π.χ. όταν ολοκληρώνετε μια προπόνηση ή το πρόγραμμα ενός μήνα στο γυμναστήριο, και φυσικά σας φτιάχνει τη διάθεση, όταν βλέπετε την εξωτερική σας εμφάνιση να αλλάζει προς το... καλύτερο. Η άσκηση έχει μάλιστα αποδειχθεί ότι καταπολεμά την κατάθλιψη.
• Η τακτική άσκηση μπορεί να σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε ή και να προλάβετε αρκετές χρόνιες παθήσεις, όπως την υπέρταση, διάφορες καρδιοπάθειες, την οστεοπόρωση, το διαβήτη τύπου 2 και ορισμένες μορφές καρκίνου.
• Με τη γυμναστική καίτε θερμίδες και κρατάτε «υπό έλεγχο» το σωματικό σας βάρος. Όταν κάνετε αεροβική άσκηση, καίτε θερμίδες «επί τόπου». Όταν κάνετε ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης (π.χ. βαράκια), βοηθάτε στην αύξηση της μυϊκής σας μάζας. Η μεγαλύτερη μυϊκή μάζα «ανεβάζει» το μεταβολισμό, κάτι που σημαίνει ότι καίτε περισσότερες θερμίδες σε κατάσταση ηρεμίας.
• Με την άσκηση γυμνάζεται και λειτουργεί καλύτερα ο καρδιακός μυς. Στέλνοντας περισσότερο αίμα, βοηθά στην καλύτερη λειτουργία των αγγείων και εφοδιάζει τους μυς με οξυγόνο. Αντίστοιχα, οι πνεύμονες, επειδή χρειάζεται να διαχειριστούν περισσότερο οξυγόνο, βελτιώνουν την αποδοτικότητά τους.
•Καλύτερη ποιότητα ύπνου Η τακτική άσκηση μπορεί να σας βοηθήσει να κοιμάστε πιο εύκολα και πιο βαθιά. Αποφύγετε όμως τη γυμναστική αργά το βράδυ, για να μην έχετε υπερένταση. Δώστε στο σώμα σας τουλάχιστον 3-4 ώρες μέχρι να πάτε για ύπνο, για να προλάβει να χαλαρώσει. O καλύτερος ύπνος, εκτός από το ότι θα σας ξεκουράσει, μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη συγκέντρωση, μεγαλύτερη αποδοτικότητα και καλύτερη διάθεση κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η φυσιολογική πτώση της σωματικής θερμοκρασίας 5-6 ώρες μετά τη γυμναστική θα βοηθήσει στο να αποκοιμηθείτε ακόμη ευκολότερα.
• Η αεροβική γυμναστική βελτιώνει την αντοχή, ενώ οι ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης, εκτός από την πρόληψη και αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης, βοηθούν στη μυϊκή τόνωση. Έτσι θα έχετε μεγαλύτερη αντοχή και δύναμη στις καθημερινές σας δραστηριότητες και κινήσεις.
Τα επιτεύγματα των ειδικών σε ό,τι αφορά την καθυστέρηση των συμπτωμάτων της γήρανσης γεννούν προσδοκίες για ακόμη μεγαλύτερες επιτυχίες. Πού τελικά θα οδηγήσουν; Το μέλλον είναι κοντά
Η έρευνα, σήμερα, προσανατολίζεται σε θεραπείες που προσδοκούν να σταματήσουν ή να αντιστρέψουν τη γήρανση. Βέβαια, η αντιστροφή των αλλαγών της γήρανσης θα απαιτήσει τεχνολογίες ή θεραπείες οι οποίες δεν είναι ακόμη διαθέσιμες. Αυτές περιλαμβάνουν:
•Τη θεραπεία με βλαστοκύτταρα για αντικατάσταση των γηρασμένων παλαιών κυττάρων.
•Τη χρησιμοποίηση συγκεκριμένων ενζύμων για αποικοδόμηση ορισμένων μορφών κυτταρικών υπολειμμάτων, ώστε να αποφορτίζουν τα κύτταρα και να γίνονται πιο λειτουργικά.
•«Τεχνολογίες έκφρασης επιλεγμένων γονιδίων», που θα συμβάλλουν στην επίτευξη της μακροζωίας.
Επιπλέον, οι περισσότεροι επιστήμονες τονίζουν ότι πρέπει πρώτα να διασαφηνιστούν οι διάφοροι μηχανισμοί της γήρανσης. Συγκεκριμένα, θεωρούν ότι μόνο αν οι μηχανισμοί που ελέγχουν το ρυθμό γήρανσης γίνουν γνωστοί, θα μπορέσουν να την αναχαιτίσουν. Αυτήν τη στιγμή, γνωρίζουμε μόνο τις αλλαγές που υφίστανται οι άνθρωποι καθώς γερνούν, αλλά παραμένει άγνωστος ο μηχανισμός που τις προκαλεί και ο λόγος για τον οποίο συμβαίνουν. Σε κυτταρικό-γενετικό επίπεδο, η γνώση μας για τη διαδικασία της γήρανσης είναι περιορισμένη, αν και αρκετά γονίδια έχουν ήδη προσδιοριστεί ότι ελέγχουν τη γήρανση σε οργανισμούς στους οποίους μελετώνται.
Η έρευνα με βλαστοκύτταρα σε ό,τι αφορά τη γήρανση βρίσκεται σε εμβρυϊκό ακόμη στάδιο. Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι πολλές εκφυλιστικές αρρώστιες της τρίτης ηλικίας προκαλούνται από τη διακοπή λειτουργίας των βλαστοκυττάρων, τα οποία ανανεώνουν τους διάφορους ιστούς του σώματος. Θα πάρει ίσως λίγο καιρό, ώσπου με μια ένεση με βλαστοκύτταρα θα επιτυγχάνεται μια νεανική, αψεγάδιαστη επιδερμίδα, όσον αφορά το αισθητικό κομμάτι, ή θα επιβραδύνεται και ίσως θα αναστρέφεται η διαδικασία της γήρανσης. «Η θεραπεία με βλαστοκύτταρα θα επιτρέψει στους ανθρώπους να ξανακερδίσουν τα χαμένα τους μαλλιά, να αφαιρέσουν τις ρυτίδες και να ανανεώσουν την επιδερμίδα τους, ενώ θα αναπτύξει νέα νεύρα για τους ασθενείς με παράλυση», έχει πει ο Μάικλ Κλέντζε από το Ινστιτούτο κατά της Γήρανσης του Μονάχου.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον κ. Δημήτριο Κυριακίδη, καθηγητή Βιοχημείας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και πρόεδρο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, και τον κ. Ιωάννη Κάλφα, MSc, κλινικό διαιτολόγο-διατροφολόγο. Πηγή: «Το αίνιγμα της μακροζωίας – Μια βιοχημική προσέγγιση», Δημήτριος Κυριακίδης, Χρήστος Μπαμπάτσικος, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, 2007.
ΠΗΓΗ: in.gr
O τρόπος με τον οποίο θα γεράσουμε θα εξαρτηθεί από τον τρόπο με τον οποίο θα ζήσουμε». Αυτό το είπε ο Αριστοτέλης, πολλά χρόνια πριν ξεκινήσουν οι επιστημονικές μελέτες που αναζητούν τρόπους να απομακρύνουν τα γηρατειά και να αυξήσουν τα χρόνια ζωής μας. Η αναζήτηση της αιώνιας νεότητας είναι το όνειρο του ανθρώπου... από πάντα. Ωστόσο, κανείς ποτέ δεν ξέφυγε από τη γήρανση και τη φθορά. Oι περισσότεροι έχουμε αποδεχθεί και τα δύο ως προϋποθέσεις για την ύπαρξη της ζωής, αλλά πάντα ελπίζουμε σε ένα θαύμα, καθώς η γήρανση μειώνει σιγά-σιγά τις φυσικές μας δυνάμεις, τη γονιμότητα, την ελκυστικότητά μας, τη μνήμη μας και κλονίζει την υγεία μας. Μπορούμε να δραπετεύσουμε από το γήρας; Αυτό το ερώτημα αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση για τους επιστήμονες. Η βιοχημεία της γήρανσης είναι αναμφισβήτητα ένα μυστήριο και συνιστά σήμερα ένα ευρύ πεδίο έρευνας. Η γήρανση, τουλάχιστον με τα σημερινά δεδομένα, δεν μπορεί να αποτραπεί, μπορούμε όμως να πετύχουμε αποτελεσματική αναζωογόνηση, παράταση νεότητας και επιμήκυνση του προσδόκιμου ζωής μας.
Η αντιγήρανση ή το anti-aging είναι η διαδικασία κατά την οποία προσπαθούμε να καθυστερήσουμε τη γήρανση. Τη φυσιολογική, δηλαδή, φθορά του οργανισμού εσωτερικά και εξωτερικά, που επέρχεται καθώς περνούν τα χρόνια και οδηγεί στην προοδευτική επιδείνωση της κατάστασης των κυττάρων, των ιστών, των οργάνων και στη φθίνουσα πορεία όλων των ικανοτήτων ενός ατόμου. Είναι δύσκολο να οριστεί η ακριβής χρονική στιγμή έναρξης της γήρανσης του ανθρώπου. Πολλοί θεωρούν ότι αρχίζει αμέσως μετά τη γέννηση. Οι Βρετανοί χρησιμοποιούν π.χ. την έκφραση «two years old» για κάποιον που είναι μόλις 2 χρονών. Έχει πια αποδειχθεί επιστημονικά ότι ο αριθμός των νευρώνων μειώνεται συνεχώς από τη γέννηση. Μερικές λειτουργίες του οργανισμού αρχίζουν να φθίνουν πολύ νωρίς, αμέσως μετά την εφηβεία. Η ικανότητά μας να θυμόμαστε νέες λέξεις αρχίζει να μειώνεται από τα μέσα της δεύτερης δεκαετίας της ζωής μας. Ίσως η γήρανση, λοιπόν, να αρχίζει από πολύ νωρίς, τα σημάδια της όμως είναι ορατά όταν πια έχουν περάσει τα χρόνια.
Στα μεγαλύτερα συνέδρια του κόσμου, οι επιστήμονες «καταθέτουν» τις απόψεις τους για το πώς μπορούμε τελικά να γεράσουμε όσο το δυνατόν αργότερα και με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, είτε αυτό αφορά την εξωτερική μας εμφάνιση είτε την έκπτωση της μνήμης και των πνευματικών μας λειτουργιών είτε το σώμα μας. Και η αλήθεια είναι ότι έχει συντελεστεί μεγάλη πρόοδος προς αυτή την κατεύθυνση. Oι περισσότερες συμβουλές των ειδικών σχετικά με την αντιγήρανση ταυτίζονται με αυτές της μακροζωίας, καθώς και στις δύο περιπτώσεις στόχος είναι να ζήσουμε μια καλή ζωή για πολλά χρόνια χωρίς τα έντονα συμπτώματα των γηρατειών.
Η προσπάθεια αύξησης των χρόνων νεότητας και της διάρκειας της ζωής μας είναι προσδοκία όλων των εποχών. Πολλοί μάγοι, φιλόσοφοι ή κομπογιαννίτες τροφοδοτούσαν αυτές τις ελπίδες. Θαυματουργό νερό, μαγικά φίλτρα, μυστικές συνταγές, σπάνια βότανα υπόσχονταν να εξαλείψουν τα γηρατειά, αλλά δεν ήταν τίποτε άλλο από απάτες. Κανείς μέχρι σήμερα δεν κατάφερε να χωρέσει σε ένα... χαπάκι ή σε ένα βαζάκι ό,τι θα μπορούσε να μας βοηθήσει να σταματήσουμε το χρόνο. Αυτό, όμως, που έχουμε πετύχει σίγουρα είναι να τον καθυστερήσουμε και να απαλύνουμε τα σημάδια του. Το προσδόκιμο όριο ζωής, από τα 85 χρόνια που είναι σήμερα, αναμένεται να φτάσει στα 120 χρόνια μέχρι το 2050. Τα τελευταία 50 χρόνια η υπολογιζόμενη διάρκεια ζωής αυξάνεται σταθερά 2 έτη περίπου ανά δεκαετία. Είναι, δηλαδή, σαν να έχουμε κερδίσει ένα επιπλέον 20%. Oι άνθρωποι ζουν σήμερα κατά μέσο όρο περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη εποχή της ανθρώπινης ιστορίας. Oι τεχνολογίες και τα μέσα γενικότερα που ενισχύουν την επιβίωση και την αντιγήρανση (εμβόλια, αντιβιοτικά, συστήματα καθαρισμού των υδάτων, ηλεκτρική ενέργεια κλπ.) είναι προσιτά και απαιτούν μόνο αποτελεσματική εφαρμογή. Επιπλέον, πλαστικές επεμβάσεις, δερματολογικές θεραπείες, συστηματική άσκηση και σωστή διατροφή επιστρατεύονται στη μάχη της αντιγήρανσης. Η επιτυχία, βέβαια, αναμφισβήτητα φέρνει νέες προκλήσεις. Η μεγαλύτερη διάρκεια ζωής που έχει επιτευχθεί σήμερα μας οδηγεί σε ανεξερεύνητα πεδία.
Η σύγχρονη προσέγγιση αντιγήρανσης περιστρέφεται γύρω από διάφορες χημικές ενώσεις και ουσίες, όπως τα οιστρογόνα, η τεστοστερόνη, οι βιταμίνες, τα συμπληρώματα διατροφής με βάση τα βότανα κλπ. Ωστόσο, όλα αυτά χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή. Η αγορά -κυρίως η αμερικανική, αλλά και η ευρωπαϊκή- κατακλύζεται από «αντιγηραντικά σκευάσματα», που περιέχουν σε διάφορους συνδυασμούς αντιοξειδωτικούς ή νευροφυτικούς παράγοντες, πρωτεΐνες, βότανα, ορμόνες (οιστρογόνα, τεστοστερόνη, αυξητική ορμόνη, μελατονίνη κλπ.). Είναι σημαντικό, όμως, να έχετε υπόψη σας ότι τα περισσότερα από αυτά τα προϊόντα δεν έχουν καμιά σχέση με φάρμακα που έχουν εγκριθεί από τον ΕOΦ ή με άλλα επίσημα σκευάσματα, όπως είναι τα συμπληρώματα διατροφής, οι βιταμίνες κλπ., ούτε αναφέρονται σε κανένα επίσημο φαρμακολογικό σύγγραμμα ως αντιγηραντικά. Πωλούνται χωρίς ιατρική συνταγή μέσω του Διαδικτύου ή τα βρίσκει κανείς σε καταστήματα με είδη υγιεινής διατροφής ή με είδη για αθλητές. Είναι προτιμότερο, όμως, να λαμβάνετε αντιοξειδωτικά από τα τρόφιμα. Είναι καλύτερο, επίσης, να ελαχιστοποιείτε την έκθεσή σας στο οξειδωτικό στρες (κάπνισμα, άγχος, έκθεση στους ατμοσφαιρικούς ρύπους) από το να παίρνετε ανεξέλεγκτα τέτοιου είδους σκευάσματα.
Τα επίπεδα πολλών ορμονών μειώνονται με την πάροδο της ηλικίας. Σήμερα, ο επιστημονικός κόσμος γνωρίζει ότι οι ορμόνες παίζουν σημαντικό ρόλο στο ρυθμό της γήρανσης. Πολλοί επιστήμονες θεωρούν ότι οι ορμονικοί παράγοντες βοηθούν στη βέλτιστη λειτουργία του οργανισμού, γι’ αυτό το ενδιαφέρον στρέφεται προς τη δυνατότητα υποκατάστασης των ορμονών αυτών καθώς περνούν τα χρόνια. Παρ’ όλα αυτά, η ιδέα αποκατάστασης όλων των ορμονών ως μέσο αναζωογόνησης εγκυμονεί κινδύνους. Oι περισσότερες μελέτες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα είναι αρνητικές, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για τις πιθανές παρενέργειες που μπορεί να έχει ένα τέτοιο εγχείρημα. Η χρήση των ορμονών στη μάχη της αντιγήρανσης περιορίζεται στην ορμονική υποκατάσταση των γυναικών κατά την εμμηνόπαυση με στόχο κυρίως την άμβλυνση των συμπτωμάτων της κλιμακτηρίου (εξάψεις, εφιδρώσεις, ξηρότητα του κόλπου κλπ.), την εξασφάλιση καλύτερης ποιότητας ζωής στο μέλλον, μειώνοντας τον κίνδυνο της οστεοπόρωσης, και τη βελτίωση της όψης και της υφής του δέρματος. Αυτό, όμως, που πρέπει να ξέρετε είναι ότι η ορμονική υποκατάσταση παρουσιάζει εκτός από θετικές επιδράσεις και πιθανούς κινδύνους, αφού, σύμφωνα με έρευνες, η συστηματική θεραπεία με ορμονική υποκατάσταση σε γυναίκες που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού και καρδιαγγειακά προβλήματα. Πολλοί επιστήμονες επισημαίνουν ότι, μόνο όταν καταπολεμηθεί ο καρκίνος, θα είναι ασφαλής η αντικατάσταση όλων των ορμονών που μειώνονται με την αύξηση της ηλικίας. Έτσι, πριν από τη λήψη ορμονικής υποκατάστασης, πρέπει να συνυπολογίσετε τους κινδύνους που ελλοχεύουν και να μην καταφεύγετε ποτέ σε αυτήν χωρίς την καθοδήγηση του γιατρού σας. Oι κυριότερες ορμόνες της αντιγήρανσης είναι οι εξής:
Η μελατονίνη είναι μία ορμόνη των επινεφριδίων που παράγεται από την επίφυση, η οποία βρίσκεται κάτω από τον εγκέφαλο και χαρακτηρίζεται ως βηματοδότης του ανθρώπινου ρολογιού γήρανσης. Απελευθερώνεται κάθε νύχτα για να βοηθήσει στην πρόκληση του ύπνου. Με την πάροδο της ηλικίας μειώνεται. Είναι η βασική «υποψήφια» ορμόνη για την επιβράδυνση της διαδικασίας γήρανσης.
(δεϋδροεπιανδροστερόνη): Πρόκειται για μία ορμόνη των επινεφριδίων η παραγωγή της οποίας φτάνει στο ανώτατο όριο κατά την ηλικία των 25-30 ετών και στη συνέχεια βαθμιαία μειώνεται, κι έτσι στην ηλικία των 80 ετών βρίσκεται στο 10% του μέγιστου επιπέδου. Oι άνθρωποι έχουν αρκετά υψηλότερα επίπεδα δεϋδροεπιανδροστερόνης από οποιοδήποτε άλλο είδος. Μελέτες που έχουν γίνει σε πειραματόζωα δείχνουν ότι έχει θετικά αποτελέσματα κυρίως στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, ωστόσο ο ρόλος της δεν είναι πλήρως κατανοητός, με αποτέλεσμα η σχέση της με τη γήρανση να μην είναι ξεκάθαρη.
Εκκρίνεται από την υπόφυση του εγκεφάλου καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του ανθρώπου. Συμβάλλει στην ανάπτυξη του ανθρώπινου σώματος και παίζει ρόλο στο μεταβολισμό. Η παραγωγή της μειώνεται με το πέρασμα της ηλικίας (περίπου 14% ανά δεκαετία, μετά την ηλικία των 25 ετών). Η μείωσή της προκαλεί αύξηση του σωματικού λίπους και μείωση της μυϊκής μάζας. Η μοναδική περίπτωση στην οποία οι γιατροί χορηγούν αυξητική ορμόνη είναι σε παιδιά που παρουσιάζουν χαμηλό ανάστημα λόγω έλλειψής της. Σε αρκετές χώρες, γίνονται προτάσεις για χορήγηση αυξητικής ορμόνης με στόχο την αναζωογόνηση και την πρόληψη της γήρανσης, σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και για αντιστροφή της διαδικασίας της γήρανσης. Η χορήγησή της, όμως, δεν έχει αποδειχθεί ούτε αποτελεσματική ούτε ασφαλής, καθώς οι παρενέργειές της είναι πολλές.
Πες μου τι τρως, να σου πω πόσα χρόνια θα ζήσεις. Τα νιάτα, η υγεία και η μακροζωία κρύβονται στο πιάτο μας. Πληθώρα ερευνών έχουν δείξει ότι η μείωση των προσλαμβανόμενων θερμίδων και η υιοθέτηση του μεσογειακού προτύπου διατροφής, που αποτελεί μια ελληνική παράδοση χρόνων και είναι εξαιρετική πηγή αντιοξειδωτικών ουσιών και μαγνησίου, μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην προστασία της υγείας και στη μακροβιότητα.
•
Τα αντιοξειδωτικά είναι το «κλειδί» για την παράταση της νεότητας, λένε οι ειδικοί. Ως αντιοξειδωτικό μπορεί να χαρακτηριστεί οποιαδήποτε οργανική ουσία, η οποία μπορεί να καθυστερήσει ή να εμποδίσει την καταστροφική οξειδωτική δράση των ελεύθερων ριζών. Oι αντιοξειδωτικές ουσίες παράγονται «ενδογενώς» (από τον ίδιο τον οργανισμό μας) από τα ένζυμα και «εξωγενώς» από τα αντιοξειδωτικά που παίρνουμε μέσω της διατροφής. Τα αντιοξειδωτικά καταστέλλουν τις βλαβερές οξειδωτικές διαδικασίες των ελεύθερων ριζών είτε παρεμποδίζοντας τη δημιουργία τους (παρεμποδιστικά αντιοξειδωτικά) είτε καταστρέφοντας ή αδρανοποιώντας τις (καθαριστικά αντιοξειδωτικά) είτε παρεμποδίζοντας την οξειδωτική αλυσιδωτή αντίδρασή τους. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, ο οργανισμός προστατεύεται από την υπερπαραγωγή των ελεύθερων ριζών χάρη στο ενδογενές αντιοξειδωτικό δίκτυο των ενζύμων. Όμως, παρότι αυτό το αμυντικό σύστημα είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό και αποτελεσματικό, πολλές φορές δεν επαρκεί και κρίνεται αναγκαία η πρόσληψη αντιοξειδωτικών μέσα από την καθημερινή μας διατροφή. Σήμερα, οι έρευνες έχουν επικεντρωθεί στις βιταμίνες C και Ε, οι οποίες βρίσκονται κυρίως σε φρούτα και λαχανικά. O ανθρώπινος οργανισμός έχει υψηλές απαιτήσεις σε αυτές τις βιταμίνες, καθώς δεν μπορεί να τις συνθέσει και πρέπει να λαμβάνονται από τη διατροφή καθημερινά σε επαρκή ποσότητα. Εντούτοις, υπάρχει μια πληθώρα άλλων αντιοξειδωτικών, όπως τα καροτενοειδή, τα φλαβονοειδή και οι πολυφαινόλες, τα οποία είναι εξίσου σημαντικά για την υγεία και την προστασία από την πρόωρη γήρανση. Αυτά βρίσκονται κυρίως σε φρούτα, λαχανικά, βότανα, αλλά και στο τσάι και το κρασί. Επιπλέον, αντιοξειδωτική δράση έχουν και οι κατεχίνες και η κερκιτίνη (βρίσκονται κυρίως στο τσάι, το κρασί, τα μήλα και το κρεμμύδι), το λυκοπένιο και η λουτεΐνη (βρίσκονται στην ντομάτα, το σπανάκι και σε βότανα), το σελήνιο (βρίσκεται κυρίως στα θαλασσινά, στο συκώτι, στο μοσχάρι, στα δημητριακά, στους ξηρούς καρπούς και στο ψάρι) και ο ψευδάργυρος (βρίσκεται σε μεγάλη ποσότητα στο αρνί, και στα οστρακοειδή).
Τελευταίες έρευνες που διεξήχθησαν στις ΗΠΑ έδειξαν ότι η έλλειψη μαγνησίου προκαλεί πρόωρη γήρανση. Το μαγνήσιο είναι απαραίτητο για εκατοντάδες βιοχημικές λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος:
• Βοηθά στη διατήρηση των ομαλών μυϊκών και νευρικών λειτουργιών.
• Διατηρεί σταθερή τη λειτουργία της καρδιάς.
• Ενισχύει τα οστά.
Μια πρόσφατη δημοσιευμένη μελέ-
τη (7 Απρίλιου 2008), που πραγματοποιήθηκε στο Ερευνητικό Νοσοκομείο του Όκλαντ από τον Bruce Ames και τους συνεργάτες του, ασχολήθηκε με τα μακροχρόνια αποτελέσματα της έλλειψης μαγνησίου στα ανθρώπινα κύτταρα. Oι ερευνητές βρήκαν ότι, ενώ τα κύτταρα εξελίσσονται κανονικά υπό φυσιολογικά επίπεδα μαγνησίου, σε κατάσταση έλλειψής του εμφάνιζαν πρόωρη και επιταχυνόμενη γήρανση (περισσότερος από το μισό πληθυσμό των ΗΠΑ παρουσιάζει έλλειψη μαγνησίου). Για το λόγο αυτό, συστήνεται η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε μαγνήσιο, όπως σπανάκι, φασόλια, ξηροί καρποί και δημητριακά ολικής άλεσης.
• Τρώτε... μεσογειακά
Oι Κρητικοί, χάρη στη μακροβιότητά τους, αποτέλεσαν αντικείμενο έντονου ερευνητικού ενδιαφέροντος. Oι επιστήμονες κατέληξαν ότι συστατικό στοιχείο της μακροημέρευσής τους ήταν η διατροφή τους. Άλλωστε, για τους ίδιους λόγους απολαμβάνουν μακροημέρευση οι λαοί της Μεσογείου εν γένει. Δυστυχώς, όμως, τα τελευταία χρόνια εγκαταλείπουμε τη μεσογειακή διατροφή, τείνοντας προς πιο δυτικού τύπου διατροφικά πρότυπα. Όπως χαρακτηριστικά είχε γραφτεί στους «Times» της Νέας Υόρκης πριν από λίγα χρόνια, «οι Έλληνες γίνονται πιο Δυτικοί και οι Δυτικοί πιο Έλληνες-μεσογειακοί». Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη ραγδαία αύξηση των «ασθενειών φθοράς» (καρδιαγγειακά νοσήματα, διάφορες μορφές καρκίνου), όπως λέγονται. Γι’ αυτό, αν θέλετε να έχετε καλή ζωή για πολλά χρόνια, είναι απαραίτητο να επιστρέψετε στη μεσογειακή διατροφή.
Η μεσογειακή δίαιτα προϋποθέτει:
- Να τρώτε καθημερινά δημητριακά ολικής άλεσης και τα προϊόντα τους (4 μικρές φέτες ψωμί ή 2 φλιτζάνια μεγειρεμένο ρύζι ή ζυμαρικά ολικής άλεσης), γαλακτοκομικά (2 ποτήρια γάλα ή 2 κεσεδάκια γιαούρτι ή 60 γρ. τυρί), λαχανικά (2-3 μερίδες), φρούτα (3-4 μερίδες) και ελαιόλαδο. - Να τρώτε κάθε εβδομάδα πατάτες (5 μερίδες), ψάρι (τουλάχιστον 2 μερίδες), όσπρια (2-3 μερίδες), ξηρούς καρπούς (1-2 μερίδες), πουλερικά (1-2 μερίδες), αυγά (2-3), κόκκινο κρέας (1 φορά) και γλυκά (1 μερίδα). -Να πίνετε κρασί (1 ποτηράκι την ημέρα).
| Βιταμίνη C | Φρούτα και λαχανικά (κυρίως φράουλες, εσπεριδοειδή, ακτινίδια, κεράσια, μούρα, πεπόνι, ντομάτα, λάχανο, πράσινη πιπεριά, μπρόκολο) |
| Βιταμίνη Ε | Πράσινα φυλλώδη λαχανικά (σπανάκι, ρόκα), αμύγδαλα, καρύδια, φουντούκια και φυτικά έλαια (κυρίως ηλιέλαιο) |
| Καροτενοειδή | Εσπεριδοειδή, πεπόνι, βερίκοκο, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, καρότο, ντομάτα και γλυκοπατάτα |
| Φλαβονοειδή | Εσπεριδοειδή, βατόμουρα, μήλα, σταφύλια, κεράσια, κρεμμύδια, τσάι, κόκκινο κρασί, μαϊντανός |
| Σελήνιο | Θαλασσινά, ψάρια, συκώτι, μοσχάρι, ελιές, ξηροί καρποί, αβοκάντο, δημητριακά, σπόροι, φρούτα και λαχανικά |
| Φαινόλες | Ελαιόλαδο, ελιές, εσπεριδοειδή, κακάο, κρασί, λιναρόσπορος, μπρόκολο, σκόρδο, σοκολάτα πικρή, τσάι πράσινο |
| Ψευδάργυρος | Θαλασσινά, αρνί, συκώτι, δημητριακά, όσπρια, σπόροι σιταριού, μαγιά μπίρας, αυγά |
•
Ένα πλήθος κλινικών ερευνών έρχονται να προσθέσουν στη λίστα με τις διαιτητικές συστάσεις για μακροζωία και αντιγήρανση και τον περιορισμό θερμίδων. Oι ερευνητές επισημαίνουν ότι η δραστική μείωση θερμίδων μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην επιβράδυνση της γήρανσης. Συγκεκριμένα, έρευνες που γίνονται τα τελευταία 20 χρόνια σε πειραματόζωα έδειξαν αύξηση μέχρι και 40% της διάρκειας ζωής. Η μείωση προσλαμβανόμενων θερμίδων προσφέρει επίσης αρκετά οφέλη στην υγεία, καθώς μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης πολλών παθολογικών παθήσεων που επιφέρει η γήρανση. Το ενθαρρυντικό είναι ότι, τα τελευταία χρόνια, πολλαπλασιάστηκαν οι ενδείξεις ότι ο θερμιδικός περιορισμός αυξάνει τη διάρκεια ζωής και στον άνθρωπο. Oι ακριβείς μηχανισμοί, όμως, που προκαλούν αυτό το φαινόμενο είναι ακόμη υπό έρευνα. Πολλοί ειδικοί ανησυχούν ότι με αυτά τα ευρήματα κάποιοι θα αρχίσουν να υποσιτίζονται, ελπίζοντας ότι θα ζήσουν περισσότερο. Γι’ αυτό, συνιστάται ιδιαίτερη προσοχή, καθώς σε καμία περίπτωση ο περιορισμός των θερμίδων δεν θα πρέπει να επιφέρει απώλεια βάρους κάτω του φυσιολογικού. Μελέτες έχουν δείξει ότι εξαιρετικά αδύνατοι άνθρωποι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών και έχουν μειωμένη διάρκεια ζωής.
Πρόσφατα, μια ομάδα ερευνητών του Εθνικού Ιδρύματος Γήρανσης της Αμερικής ανέπτυξε μια καινούργια μέθοδο για να μετρά την αντιοξειδωτική δράση των τροφών. Αυτή ονομάζεται ORAC (oxygen radical absorbance capacity) και αποτελείται από μια κλίμακα που μετρά την ικανότητα των τροφίμων να δεσμεύουν ελεύθερες ρίζες. Παρακάτω παρατίθεται μια λίστα από το U.S.D.A (Τμήμα Γεωργίας Ηνωμένων Πολιτειών) με το σκορ ορισμένων τροφίμων.
Τιμές ORAC (Δεσμευτική Ικανότητα Ελεύθερων Ριζών) τροφίμων ανά 100 γρ.
| Κανέλα | 6.045 | Πορτοκάλι | 750 |
| Ξερά Δαμάσκηνα | 5.770 | Κόκκινα σταφύλια | 739 |
| Ρόδι | 3.037 | Κόκκινες γλυκές πιπεριές | 710 |
| Βατόμουρα | 2.036 | Κεράσια | 670 |
| Φράουλες | 1.540 | Ακτινίδια | 602 |
| Σπανάκι | 1.260 | Κρεμμύδια | 450 |
| Λαχανάκια Βρυξελών | 980 | Καλαμπόκι | 400 |
| Φρέσκα δαμάσκηνα | 960 | Μελιτζάνα | 390 |
| Μπρόκολο | 890 | Καρότα | 210 |
Έρευνες έχουν δείξει ότι 5.000 μονάδες ημερησίως μπορεί να έχουν ένα ευεργετικό αποτέλεσμα έναντι της οξειδωτικής δράσης των ελεύθερων ριζών.
•
Η καθημερινή έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία και το νέφος, το στρες, το κάπνισμα και φυσικά το πέρασμα του χρόνου αναπόφευκτα αφήνουν τα σημάδια τους στο δέρμα σας. Τα καλλυντικά προϊόντα που μπορεί να χρησιμοποιείτε σίγουρα βοηθούν, αλλά δρουν μόνο τοπικά, σε αντίθεση με τα θρεπτικά συστατικά ορισμένων τροφών, που δρουν σε βάθος και συντελούν στην ομαλή λειτουργία του δέρματος σε όλα τα στρώματά του.
Το μυστικό, σύμφωνα με μελέτες, βρίσκεται στα καροτενοειδή, τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (ω-3, ω-6) και τα φλαβονοειδή (αντιοξειδωτικές ουσίες). Τα πολύτιμα αυτά θρεπτικά συστατικά φαίνεται να έχουν και φωτοπροστατευτική δράση.
• Ενισχύστε, λοιπόν, τη διατροφή σας με τρόφιμα πλούσια σε αντιοξειδωτικές βιταμίνες (Α, Ε, C). Η βιταμίνη C συμβάλλει στη φυσική αναγέννηση του κολλαγόνου, η διαταραχή της οποίας οδηγεί στην εμφάνιση των ρυτίδων.
• Μια, επίσης, σημαντική κατηγορία θρεπτικών συστατικών για το δέρμα είναι τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, τα οποία συντηρούν την ευλυγισία, τη λειτουργικότητα των κυτταρικών μεμβρανών του δέρματος. Καλές πηγές πολυακόρεστων λιπαρών οξέων είναι τα φυτικά έλαια, τα λιπαρά ψάρια (σολομός, σκουμπρί), τα καρύδια, οι ηλιόσποροι και τα αμύγδαλα.
Τελευταίες μελέτες δείχνουν ότι η κατανάλωση πράσινου τσαγιού συμβάλλει στην καλή υγεία των αγγείων. Αυτό οφείλεται στην αυξημένη περιεκτικότητά του σε κατεχίνες, οι οποίες έχουν την ιδιότητα να δεσμεύουν ελεύθερες ρίζες που επιτίθενται στα αγγεία, ενώ παράλληλα προκαλούν έκκριση μονοξειδίου του αζώτου και αγγειοδιαστολή, διευκολύνοντας κατά πολύ την κυκλοφορία του αίματος.
•
Η καρδιά και τα αγγεία μας αποτελούν τους δείκτες της φυσικής γήρανσης του οργανισμού. Το πέρασμα του χρόνου μπορεί να προκαλέσει αρτηριοσκλήρυνση, διαταραχή της κυκλοφορίας του αίματος και εμφάνιση καρδιαγγειακών προβλημάτων και νοσημάτων. Η διατροφή που θα καθυστερήσει τα σημάδια του αγγειακού γήρατος πρέπει να είναι χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά και ζάχαρη και πλούσια σε βιταμίνες (π.χ. Β6, φυλλικό οξύ) και προστατευτικά αντιοξειδωτικά (π.χ. φλαβονοειδή, καροτενοειδή, φαινόλες).
•
Κάντε ό,τι μπορείτε για να διατηρήσετε τα οστά σας σε καλή κατάσταση και να καθυστερήσετε τη φθορά τους, η οποία, εκτός από προβλήματα όπως αυτό της οστεοπόρωσης, συνοδεύεται από δυσκολία στην κίνηση, μείωση της φυσικής δραστηριότητας, αλλά και ψυχολογική γήρανση. O κυριότερος τρόπος πρόληψης της οστικής γήρανσης, εκτός από την άσκηση, είναι μια διατροφή πλούσια σε ασβέστιο. Η θωράκιση του οργανισμού με ικανοποιητικά επίπεδα ασβεστίου από την παιδική κιόλας ηλικία, αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής σας, μπορεί να καθυστερήσει ή να περιορίσει την απώλεια οστικής μάζας. Η καλύτερη διατροφική πηγή ασβεστίου είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα, γιαούρτι, τυριά, κυρίως τα κίτρινα), με πολύ καλό ποσοστό απορρόφησης από τον οργανισμό. Σημαντικές ποσότητες ασβεστίου εντοπίζονται, επίσης, στα λιπαρά ψάρια και σε όσα καταναλώνονται με τα κόκαλα (π.χ. σαρδέλα), στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά (σπανάκι, μπρόκολο), στα φασόλια και στα ολόκληρα δημητριακά. Εδώ, πρέπει να σημειωθεί ότι στις τροφές φυτικής προέλευσης παρατηρείται μειωμένος βαθμός απορρόφησης, γιατί από την παρουσία οξέων δεσμεύεται ένα σημαντικό ποσοστό του ασβεστίου.
Βασική προϋπόθεση για να παρατείνει κανείς τα νιάτα του είναι η καλή σωματική και ψυχική υγεία. Είναι λοιπόν απαραίτητα:
• Μην κοιμάστε περισσότερο από 9 ώρες και λιγότερο από 4.
• Έρευνες δείχνουν ότι η ερωτική ζωή, εφόσον παρατείνεται, προάγει τη μακροζωία.
• Παντρευτείτε και κάντε οικογένεια. Oι παντρεμένοι ζουν μια ήρεμη ζωή με σταθερό πρόγραμμα, ισορροπημένη διατροφή, αρκετό ύπνο και λιγότερες καταχρήσεις.
• Oι άνθρωποι που φτάνουν μέχρι τα βαθιά γεράματα δεν αγχώνονται και δεν στενοχωριούνται με το παραμικρό.
• είναι απαραίτητο στοιχείο της μακροζωίας.
• είναι, ίσως, το πιο σίγουρο εισιτήριο για τη μακροζωία. Προσπαθήστε, λοιπόν, να διατηρηθείτε στα φυσιολογικά κιλά.
•
Η κατάλληλη διατροφή είναι απαραίτητη για την καλή λειτουργία του εγκεφάλου. Τα συστατικά που σχετίζονται με την καλή εγκεφαλική λειτουργία είναι:
• Είναι η πρώτη και κύρια ουσία που χρειάζεται, γι’ αυτό και την ονομάζουμε και «τροφή του εγκεφάλου». Προέρχεται από τη διάσπαση υδατανθράκων, όπως είναι η ζάχαρη και το άμυλο, που βρίσκονται στο ψωμί και τα παρασκευάσματά του, τα ζυμαρικά, τα φρούτα, τα λαχανικά, τα δημητριακά, τα όσπρια, το μέλι και τα διάφορα γλυκίσματα. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να παρέχετε καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας στον οργανισμό τις απαραίτητες ποσότητες γλυκόζης για την ομαλή εγκεφαλική λειτουργία.
• Oι βιταμίνες αυτές (με κυριότερες τις Β1, Β2, Β6, Β12) έμμεσα συμβάλλουν στην καλή λειτουργία του εγκεφάλου, καθώς βοηθούν στη μετατροπή των διάφορων θρεπτικών συστατικών σε γλυκόζη. Βρίσκονται στο γάλα, το ψωμί και τα προϊόντα αλεύρου, στα δημητριακά και τα προϊόντα σιταριού, στα όσπρια. Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει στη βιταμίνη Β12, η οποία αποτελεί συστατικό των νεύρων μας και χωρίς αυτήν δεν μεταβιβάζονται σωστά τα διάφορα εγκεφαλικά ερεθίσματα. Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες βιταμίνες Β, βρίσκεται κυρίως σε ζωικές τροφές, όπως το κρέας, το γάλα, το αυγό, τα ψάρια και τα οστρακοειδή.
• Πρόκειται για μια κατηγορία ενώσεων με κυριότερες την τυροσίνη και την τρυπτοφάνη, οι οποίες αποτελούν πρόδρομες ουσίες για ορμόνες-νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου, βασικές για τη ρύθμιση των εγκεφαλικών λειτουργιών. Βρίσκονται κυρίως στο κρέας, τα γαλακτοκομικά και τη σοκολάτα.
• Ιδιαίτερη κατηγορία συστατικών που συμβάλλουν στην καλή εγκεφαλική λειτουργία, τα πολυακόρεστα ω-3 λιπαρά οξέα, αποτελούν βασικά δομικά συστατικά του εγκεφάλου, απαραίτητα για το σχηματισμό των εγκεφαλικών νευρώνων. Δεδομένου, όμως, ότι ο οργανισμός δεν μπορεί να τα παράγει από μόνος του, θα πρέπει να ληφθούν μέσω της διατροφής. Βρίσκονται κυρίως σε φυτικά έλαια (σογιέλαιο, σησαμέλαιο και άλλα σπορέλαια και λιγότερο στο ελαιόλαδο), στα λιπαρά ψάρια (σολομός, σκουμπρί, σαρδέλα), στα ιχθυέλαια, στα θαλασσινά και σε φυλλώδη λαχανικά όπως η γλιστρίδα.
Θέλουμε και να ζήσουμε και να γεράσουμε επιτυχώς. Τα θέλουμε και τα δύο. Για να τα έχουμε, πρέπει να κάνουμε αλλαγές στον τρόπο ζωής και διατροφής. Η επιστημονική έρευνα έχει δείξει ότι η παράταση της νεότητας προϋποθέτει τη φροντίδα του μυαλού και του σώματός μας.
Για να συνεχίσουμε να υπάρχουμε και να δημιουργούμε μέχρι τα βαθιά μας γεράματα, είναι ανάγκη να διατηρήσουμε τη μνήμη μας σε καλή κατάσταση. Χωρίς τη μνήμη και τη λογική, η μάθηση θα είναι αδύνατη, το παρελθόν ανύπαρκτο, τα παρόν ακατανόητο και το μέλλον αβέβαιο.
Έρευνες έχουν δείξει ότι οι νευρώνες του εγκεφάλου έχουν την τάση να επιβιώνουν, όταν εκτίθενται σε μια διαδικασία μάθησης. Βέβαια, όσο μεγαλώνουμε, χάνουμε νευρικά κύτταρα, η μνήμη μπορεί να αδυνατίζει και σε ορισμένες περιπτώσεις να χαθεί. Για να διατηρήσετε τη μνήμη σας σε όσο το δυνατόν καλύτερη κατάσταση, εξασκήστε την. Όσο περισσότερο την εξασκείτε τόσο αποδοτικότερη γίνεται. Η άνοια, η απώλεια δηλαδή της μνήμης και των γνωστικών λειτουργιών, πλήττει κυρίως αυτούς που δεν «γυμνάζουν» το μυαλό τους. Αν θέλετε να διατηρήσετε ακμαίες τις νοητικές σας ικανότητες, ακολουθήστε τις παρακάτω συμβουλές.
•
O κινηματογράφος, το θέατρο, οι εικαστικές τέχνες, η μουσική, το διάβασμα βιβλίων, εφημερίδων και περιοδικών και γενικά η μόρφωση ενισχύουν τη λειτουργία του εγκεφάλου και κατ’ επέκταση των διάφορων λειτουργιών του, όπως η μνήμη. Θεωρείται ότι οι άνθρωποι που έχουν σπουδάσει έχουν ενισχύσει τους νευρώνες του εγκεφάλου τους.
•
Η καλύτερη... γυμναστική για τη μνήμη θεωρείται ότι είναι η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας και αυτό γιατί η προσπάθεια που καταβάλλουμε είναι τόσο μεγάλη, που κινητοποιεί τη μνήμη και την κρατά σε εγρήγορση.
•
Η εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου αποτελεί μια πολύ καλή άσκηση του νου, αφού απαιτεί συνδυασμό πολλών λειτουργιών του εγκεφάλου, όπως της μνήμης, της μάθησης, της κίνησης, του συναισθήματος, της ακοής και της δημιουργικότητας. Γι’ αυτό και οι μουσικές ικανότητες των ατόμων γίνονται συχνά αντικείμενο έρευνας από τους νευροεπιστημόνες.
•
Oι κοινωνικές επαφές φαίνεται ότι κρατούν ζωντανά τα εγκεφαλικά κύτταρα. Όσο πιο συχνά μιλάτε στο τηλέφωνο, όσο πιο συχνά βγαίνετε για να διασκεδάσετε και να ανταλλάξετε απόψεις, τόσο καλύτερη μνήμη θα έχετε. Η διαδικασία της συνομιλίας αφυπνίζει τη μνήμη. Σε αυτό τουλάχιστον το συμπέρασμα κατέληξε επιστημονική ομάδα του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, η οποία ρώτησε 3.617 άτομα ηλικίας από 24 έως 96 ετών πόσες ώρες μιλούσαν στο τηλέφωνο ή πόσο συχνά έβγαιναν με παρέα. Οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν επίσης σε τεστ, για να διαπιστωθεί η κατάσταση της μνήμης τους. Από τη μελέτη των στοιχείων προέκυψε ότι εκείνοι που ήταν κοινωνικά ενεργοί είχαν αυξημένη νοητική διαύγεια.
•
Η συναισθηματική ισορροπία προστατεύει τη μνήμη από τις δυσμενείς επιδράσεις του στρες. Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα υψηλά επίπεδα των ορμονών του στρες φθείρουν τα κύτταρα του εγκεφάλου και βλάπτουν τον ιππόκαμπο (σημαντικό όργανο που ρυθμίζει τη μνήμη). Το αίσθημα ότι είμαστε ψυχολογικά καλά επιβραδύνει την παραγωγή αυτών των ορμονών. Γι’ αυτό, καλό θα ήταν πού και πού να εφαρμόζετε κάποιες ασκήσεις χαλάρωσης και αναπνοής.
•
«Νους υγιής εν σώματι υγιεί», έλεγαν οι αρχαίοι και είχαν απόλυτο δίκιο. Τη ρήση αυτή επιβεβαιώνουν πολλές έρευνες, που αποδεικνύουν ότι η σωματική άσκηση συντελεί στο να διατηρούμε ακμαίες τις πνευματικές μας ικανότητες. Η συστηματική σωματική άσκηση διεγείρει την αναγέννηση των νευρικών κυττάρων και συντελεί στην καλή καρδιακή λειτουργία, η οποία οξυγονώνει σωστά τον εγκέφαλο. Η καλή αιμάτωση του εγκεφάλου έχει αποδειχτεί ότι ενισχύει τις νοητικές μας λειτουργίες.
•
O ύπνος ξεκουράζει τον εγκέφαλο, βοηθά τη μνήμη και είναι απαραίτητος για τη διαδικασία της μάθησης. Πιο συγκεκριμένα, βοηθά να αποθηκεύονται και να «ταξινομούνται» οι πληροφορίες που παίρνετε κατά τη διάρκεια της ημέρας. Για να έχετε, λοιπόν, «μνήμη ελέφαντα», είναι απαραίτητο να ξεκουράζεστε με 8 ώρες ύπνου.
•
Η νέα τάση είναι το brain fitness με ειδικά σχεδιασμένα «παιχνίδια» στο PC, την κονσόλα ή το Διαδίκτυο που ακονίζουν το μυαλό. Γι’ αυτή την εξέλιξη διαβάστε το άρθρο «Και τώρα software για να τα ’χεις τετρακόσια... » στις αμέσως επόμενες σελίδες.
Η διακαής επιθυμία του ανθρώπου να μείνει για πάντα νέος και να επιμηκύνει το προσδόκιμο ζωής του άνοιξε το δρόμο σε παραπάνω από 300 θεωρίες, με τις οποίες οι επιστήμονες επιχείρησαν να μελετήσουν τη γήρανση και τη μακροζωία. Μία από τις πιο διαδεδομένες θεωρίες είναι αυτή που μελετά τη βλαβερή επίδραση των ελεύθερων ριζών του οξυγόνου στους ζωντανούς οργανισμούς. Oι ελεύθερες ρίζες είναι εξαιρετικά ασταθή και ιδιαίτερα δραστικά μόρια ή άτομα που έχουν ένα ελεύθερο μονήρες ηλεκτρόνιο στην εξωτερική τους στιβάδα. Oι οξειδωτικές αυτές ουσίες, στην προσπάθειά τους να αυξήσουν την σταθερότητά τους, «κλέβουν» ηλεκτρόνια από άλλα μόρια, ενεργοποιώντας έτσι αλυσιδωτές αντιδράσεις, οι οποίες δημιουργούν και άλλες ελεύθερες ρίζες. Έξω στη φύση, η διαδικασία αυτή είναι φυσιολογική, αλλά μέσα στον οργανισμό, όταν η παρουσία αυτών των μορίων είναι αριθμητικά μεγάλη, προκαλεί σημαντικές βιολογικές βλάβες σχεδόν σε όλα τα κυτταρικά συστήματα (όπως τις κυτταρικές μεμβράνες, τις πρωτεΐνες, τα λιπίδια, το DNA και το RNA), που οδηγούν στη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα. Oι ελεύθερες ρίζες παράγονται κυρίως φυσιολογικά στον οργανισμό, ως βιοπροϊόντα του μεταβολισμού των τροφών. Παράγονται επίσης από το στρες και από περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως η ακτινοβολία, η ρύπανση της ατμόσφαιρας και το κάπνισμα. Οι ελεύθερες ρίζες έχουν συσχετιστεί με μια πληθώρα ασθενειών και συμβάλλουν σημαντικά στην επιτάχυνση της διαδικασίας της γήρανσης και του ρυθμού με τον οποίο αυτή εξελίσσεται. Για την προστασία των κυττάρων από την οξειδωτική καταστροφή, ο οργανισμός είναι εξοπλισμένος με ένα εκτεταμένο και περίπλοκο αμυντικό σύστημα: τα αντιοξειδωτικά.
O κυριότερος ίσως και ο πιο αδιάψευστος δείκτης της ηλικίας μας είναι το δέρμα μας. Με το πέρασμα των χρόνων, οι ρυτίδες χαράζουν το πρόσωπό μας και η χαλάρωση στιγματίζει το σώμα μας. Καθώς περνούν τα χρόνια, το δέρμα μας γερνά, και αυτό οφείλεται σε δύο βασικούς παράγοντες: την εσωτερική γήρανση, που σχετίζεται με τη γενετική μας προδιάθεση, και τους περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως είναι η υπεριώδης ακτινοβολία, το κάπνισμα, το στρες και η ρύπανση. Oι τελευταίοι μάλιστα καθορίζουν και, ως ένα βαθμό, πόσο γρήγορα θα γεράσουμε. Κατά τη διαδικασία της γήρανσης, η επιδερμίδα μας γίνεται λεπτή, θαμπή, χάνει την υγρασία και την ελαστικότητά της, παρουσιάζει σκούρες κηλίδες, «κρεμάει» και αποκτά ζάρες και ρυτίδες.
&9679;
• Αποφεύγετε την υπερβολική έκθεση στον ήλιο. O χειρότερος εχθρός του δέρματος είναι η ηλιακή ακτινοβολία. Είναι πλέον γνωστό ότι η υπερβολική έκθεση στον ήλιο προκαλεί, μεταξύ άλλων, πρόωρη γήρανση. Γι’ αυτό, προστατέψτε το δέρμα σας φορώντας πάντα αντιηλιακή κρέμα με υψηλό δείκτη προστασίας, καπέλο και κατάλληλα ρούχα. Η εφαρμογή του αντιηλιακού πρέπει να γίνεται 20 λεπτά πριν από την έκθεσή σας στον ήλιο και να ανανεώνεται κάθε 2 ώρες και κάθε φορά που βγαίνετε από τη θάλασσα.
• Άλλος ένας μεγάλος εχθρός του δέρματος και όλου του οργανισμού μας είναι το τσιγάρο. Το κάπνισμα καταστρέφει τα αγγεία, κάνει το δέρμα μας να φαίνεται κίτρινο και μας φορτώνει με επιπλέον ρυτίδες που οφείλονται στις κινήσεις και εκφράσεις που παίρνει το πρόσωπό μας καθώς καπνίζουμε.
• Η ενυδάτωση του δέρματος επιτυγχάνεται πρώτα απ’ όλα με την πρόσληψη υγρών, δηλαδή νερού, φρέσκων χυμών, φρούτων και λαχανικών, και με την εφαρμογή ενυδατικής κρέμας κατάλληλης για τον τύπο του δέρματός σας. Oι ενυδατικές κρέμες, στην ουσία, δεσμεύουν την υγρασία του δέρματός μας.
• Μετά τα 40, μπορείτε να συμπληρώσετε την αντιγηραντική φροντίδα του δέρματός σας με μια αντιγηραντική κρέμα.
Oι ειδικοί αναδεικνύουν την άσκηση σε σημαντικό παράγοντα υγείας που βελτιώνει παράλληλα και την ποιότητα ζωής. Και μη νομίζετε ότι πρέπει να περνάτε τον ελεύθερο χρόνο σας στο γυμναστήριο για να έχετε αποτέλεσμα. Όπως έχουν δείξει πολυάριθμες έρευνες, ακόμη και 30 λεπτά άσκησης (γρήγορο περπάτημα, τζόγκινγκ, κολύμπι κλπ.), τρεις φορές την εβδομάδα μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην προοπτική να τα εκατοστίσετε και να διατηρήσετε τα οστά ευλύγιστα και το δέρμα σας σφριγηλό. Ας δούμε αναλυτικά πώς επιδρά η άσκηση στη σωματική και ψυχική μας κατάσταση.
Πλαστική χειρουργική, ίσως η πιο ακραία απάντηση στην αναζήτηση της νεότητας. Εάν το να σταματήσουμε το χρόνο παραμένει όνειρο, το να τον καθυστερήσουμε είναι εφικτό με τις δυνατότητες που μας δίνει πλέον η πλαστική χειρουργική. Από τις πιο δημοφιλείς επεμβάσεις, το λίφτινγκ προσώπου μπορεί να σβήσει από το πρόσωπό σας τουλάχιστον μια 15ετία. Νέες τεχνικές, εξελιγμένα ενθέματα και φάρμακα βελτιώνουν το σώμα και το πρόσωπό σας, χαρίζοντάς σας μια πιο νεανική όψη. Ωστόσο, χρειάζεται πολλή σκέψη πριν προχωρήσετε σε μια τέτοια επέμβαση, καθώς όλες οι πλαστικές επεμβάσεις έχουν τους κανόνες τους, τις ενδείξεις και αντενδείξεις τους, τις επιπλοκές τους, τα υπέρ και τα κατά τους.
• ! Η γυμναστική βοηθά στην καταπολέμηση του στρες, τονώνει την αυτοπεποίθησή σας με ένα αίσθημα επιτυχίας, π.χ. όταν ολοκληρώνετε μια προπόνηση ή το πρόγραμμα ενός μήνα στο γυμναστήριο, και φυσικά σας φτιάχνει τη διάθεση, όταν βλέπετε την εξωτερική σας εμφάνιση να αλλάζει προς το... καλύτερο. Η άσκηση έχει μάλιστα αποδειχθεί ότι καταπολεμά την κατάθλιψη.
• Η τακτική άσκηση μπορεί να σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε ή και να προλάβετε αρκετές χρόνιες παθήσεις, όπως την υπέρταση, διάφορες καρδιοπάθειες, την οστεοπόρωση, το διαβήτη τύπου 2 και ορισμένες μορφές καρκίνου.
• Με τη γυμναστική καίτε θερμίδες και κρατάτε «υπό έλεγχο» το σωματικό σας βάρος. Όταν κάνετε αεροβική άσκηση, καίτε θερμίδες «επί τόπου». Όταν κάνετε ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης (π.χ. βαράκια), βοηθάτε στην αύξηση της μυϊκής σας μάζας. Η μεγαλύτερη μυϊκή μάζα «ανεβάζει» το μεταβολισμό, κάτι που σημαίνει ότι καίτε περισσότερες θερμίδες σε κατάσταση ηρεμίας.
• Με την άσκηση γυμνάζεται και λειτουργεί καλύτερα ο καρδιακός μυς. Στέλνοντας περισσότερο αίμα, βοηθά στην καλύτερη λειτουργία των αγγείων και εφοδιάζει τους μυς με οξυγόνο. Αντίστοιχα, οι πνεύμονες, επειδή χρειάζεται να διαχειριστούν περισσότερο οξυγόνο, βελτιώνουν την αποδοτικότητά τους.
•Καλύτερη ποιότητα ύπνου Η τακτική άσκηση μπορεί να σας βοηθήσει να κοιμάστε πιο εύκολα και πιο βαθιά. Αποφύγετε όμως τη γυμναστική αργά το βράδυ, για να μην έχετε υπερένταση. Δώστε στο σώμα σας τουλάχιστον 3-4 ώρες μέχρι να πάτε για ύπνο, για να προλάβει να χαλαρώσει. O καλύτερος ύπνος, εκτός από το ότι θα σας ξεκουράσει, μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη συγκέντρωση, μεγαλύτερη αποδοτικότητα και καλύτερη διάθεση κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η φυσιολογική πτώση της σωματικής θερμοκρασίας 5-6 ώρες μετά τη γυμναστική θα βοηθήσει στο να αποκοιμηθείτε ακόμη ευκολότερα.
• Η αεροβική γυμναστική βελτιώνει την αντοχή, ενώ οι ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης, εκτός από την πρόληψη και αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης, βοηθούν στη μυϊκή τόνωση. Έτσι θα έχετε μεγαλύτερη αντοχή και δύναμη στις καθημερινές σας δραστηριότητες και κινήσεις.
Τα επιτεύγματα των ειδικών σε ό,τι αφορά την καθυστέρηση των συμπτωμάτων της γήρανσης γεννούν προσδοκίες για ακόμη μεγαλύτερες επιτυχίες. Πού τελικά θα οδηγήσουν; Το μέλλον είναι κοντά
Η έρευνα, σήμερα, προσανατολίζεται σε θεραπείες που προσδοκούν να σταματήσουν ή να αντιστρέψουν τη γήρανση. Βέβαια, η αντιστροφή των αλλαγών της γήρανσης θα απαιτήσει τεχνολογίες ή θεραπείες οι οποίες δεν είναι ακόμη διαθέσιμες. Αυτές περιλαμβάνουν:
•Τη θεραπεία με βλαστοκύτταρα για αντικατάσταση των γηρασμένων παλαιών κυττάρων.
•Τη χρησιμοποίηση συγκεκριμένων ενζύμων για αποικοδόμηση ορισμένων μορφών κυτταρικών υπολειμμάτων, ώστε να αποφορτίζουν τα κύτταρα και να γίνονται πιο λειτουργικά.
•«Τεχνολογίες έκφρασης επιλεγμένων γονιδίων», που θα συμβάλλουν στην επίτευξη της μακροζωίας.
Επιπλέον, οι περισσότεροι επιστήμονες τονίζουν ότι πρέπει πρώτα να διασαφηνιστούν οι διάφοροι μηχανισμοί της γήρανσης. Συγκεκριμένα, θεωρούν ότι μόνο αν οι μηχανισμοί που ελέγχουν το ρυθμό γήρανσης γίνουν γνωστοί, θα μπορέσουν να την αναχαιτίσουν. Αυτήν τη στιγμή, γνωρίζουμε μόνο τις αλλαγές που υφίστανται οι άνθρωποι καθώς γερνούν, αλλά παραμένει άγνωστος ο μηχανισμός που τις προκαλεί και ο λόγος για τον οποίο συμβαίνουν. Σε κυτταρικό-γενετικό επίπεδο, η γνώση μας για τη διαδικασία της γήρανσης είναι περιορισμένη, αν και αρκετά γονίδια έχουν ήδη προσδιοριστεί ότι ελέγχουν τη γήρανση σε οργανισμούς στους οποίους μελετώνται.
Η έρευνα με βλαστοκύτταρα σε ό,τι αφορά τη γήρανση βρίσκεται σε εμβρυϊκό ακόμη στάδιο. Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι πολλές εκφυλιστικές αρρώστιες της τρίτης ηλικίας προκαλούνται από τη διακοπή λειτουργίας των βλαστοκυττάρων, τα οποία ανανεώνουν τους διάφορους ιστούς του σώματος. Θα πάρει ίσως λίγο καιρό, ώσπου με μια ένεση με βλαστοκύτταρα θα επιτυγχάνεται μια νεανική, αψεγάδιαστη επιδερμίδα, όσον αφορά το αισθητικό κομμάτι, ή θα επιβραδύνεται και ίσως θα αναστρέφεται η διαδικασία της γήρανσης. «Η θεραπεία με βλαστοκύτταρα θα επιτρέψει στους ανθρώπους να ξανακερδίσουν τα χαμένα τους μαλλιά, να αφαιρέσουν τις ρυτίδες και να ανανεώσουν την επιδερμίδα τους, ενώ θα αναπτύξει νέα νεύρα για τους ασθενείς με παράλυση», έχει πει ο Μάικλ Κλέντζε από το Ινστιτούτο κατά της Γήρανσης του Μονάχου.
;
Το να μείνουμε για πάντα νέοι και να μην πεθάνουμε ποτέ έχει απασχολήσει πολλές φορές τους επιστήμονες και συνεχίζει να τους απασχολεί. Η άποψη που έχει διατυπωθεί είναι ότι ακόμη και αν, κατά τη διάρκεια της εξέλιξης, εμφανιζόταν ένα είδος που να ήταν αθάνατο, αυτό το είδος θα εξαφανιζόταν, καθώς η εξέλιξη δεν ευνοεί την αθανασία. Και αυτό γιατί δεν θα μπορούσε να προσαρμοστεί στις συνθήκες που αλλάζουν. Βέβαια, όπως πιστεύουμε εμείς οι άνθρωποι, δεν είμαστε ένα τυχαίο είδος. Πόσες φορές τα κατορθώματά μας δεν ξεπέρασαν και την πιο αχαλίνωτη φαντασία;
Το να μείνουμε για πάντα νέοι και να μην πεθάνουμε ποτέ έχει απασχολήσει πολλές φορές τους επιστήμονες και συνεχίζει να τους απασχολεί. Η άποψη που έχει διατυπωθεί είναι ότι ακόμη και αν, κατά τη διάρκεια της εξέλιξης, εμφανιζόταν ένα είδος που να ήταν αθάνατο, αυτό το είδος θα εξαφανιζόταν, καθώς η εξέλιξη δεν ευνοεί την αθανασία. Και αυτό γιατί δεν θα μπορούσε να προσαρμοστεί στις συνθήκες που αλλάζουν. Βέβαια, όπως πιστεύουμε εμείς οι άνθρωποι, δεν είμαστε ένα τυχαίο είδος. Πόσες φορές τα κατορθώματά μας δεν ξεπέρασαν και την πιο αχαλίνωτη φαντασία;
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον κ. Δημήτριο Κυριακίδη, καθηγητή Βιοχημείας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και πρόεδρο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, και τον κ. Ιωάννη Κάλφα, MSc, κλινικό διαιτολόγο-διατροφολόγο. Πηγή: «Το αίνιγμα της μακροζωίας – Μια βιοχημική προσέγγιση», Δημήτριος Κυριακίδης, Χρήστος Μπαμπάτσικος, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, 2007.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου