Γιατί ευτυχία σημαίνει υγεία;

Το σίγουρο είναι ότι όλοι την αποζητούν, ακριβώς επειδή δεν μπορούν να έχουν τον πλήρη έλεγχο της. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η γενετική παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση του φυσιολογικού επιπέδου της υποκειμενικής ευεξίας, με αποτέλεσμα κάποιοι άνθρωποι να ξεκινούν με ένα βιολογικά προγραμματισμένο μειονέκτημα. Παράλληλα, οι καθημερινοί ψυχοπιεστικοί παράγοντες, αλλά και τα μεγάλα και ενίοτε τραγικά στρεσογόνα γεγονότα ζωής, μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά τη διάθεση ενός ατόμου.

Η ικανότητα διαχείρισης των συναισθηματικών διακυμάνσεων είναι πολύ σημαντική στην περιφρούρηση τόσο της ψυχικής, όσο και της σωματικής υγείας. Στη σωματική υγεία μάλιστα, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι σημαντικό ρόλο δεν παίζει τόσο η ευτυχία ως τέτοια, αλλά περισσότερο η ικανότητα αυτορρύθμισης του ατόμου και η αίσθηση ότι η ζωή του έχει σκοπό και νόημα.

Πολλές είναι οι μελέτες που εξετάζουν τη σύνδεση της σωματικής και της ψυχολογικής ευεξίας. Μια ανασκόπηση του 2012, η οποία συμπεριέλαβε πάνω από 200 μελέτες βρήκε μια σύνδεση ανάμεσα σε θετικές ψυχολογικές συνιστώσες, όπως είναι η ευτυχία, η αισιοδοξία και η ικανοποίηση από τη ζωή και στο μειωμένο κίνδυνο καρδιαγγειακού νοσήματος. Αυτό δε σημαίνει βέβαια ότι πρέπει κανείς να είναι χαρούμενος για να προλάβει την καρδιακή προσβολή. Εάν ένα άτομο έχει καλή επίγνωση της ευεξίας του, είναι πιο πιθανό να διατηρεί έναν υγιεινό τρόπο ζωής με μια ισορροπημένη διατροφή, τακτική φυσική άσκηση και αρκετές ώρες ύπνου. Οι άνθρωποι που σκέπτονται αισιόδοξα είναι πιο πιθανό να υιοθετούν υγιεινές συμπεριφορές, γιατί τις εκλαμβάνουν ως βοηθητικές στην επίτευξη των στόχων τους.

Η χαμηλότερη αρτηριακή πίεση, το φυσιολογικό σωματικό βάρος και τα πιο υγιή λιπιδαιμικά προφίλ, βρέθηκαν επίσης να σχετίζονται με καλύτερη αίσθηση ευεξίας.

Οι μελέτες αυτές βέβαια αναδεικνύουν απλές συσχετίσεις και όχι αιτιώδεις σχέσεις που μπορούν να αποδείξουν την άμεση επίδραση της θετικής ψυχικής κατάστασης στον οργανισμό. Υπάρχουν όμως ερευνητές που εξηγούν ότι η άμεση αυτή επίδραση είναι πιθανό να λαμβάνει χώρα μέσω της μείωσης των φυσιολογικών διεργασιών καταστροφής των κυττάρων. Για παράδειγμα, μια από τις μελέτες βρήκε μια σχέση ανάμεσα στα υψηλά επίπεδα αισιοδοξίας και τα χαμηλά επίπεδα φλεγμονής.

Εάν μάλιστα δώσει κανείς στην ευτυχία τον ορισμό της απόλαυσης της ζωής, υπάρχουν πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα πάνω στο ζήτημα. Μια καναδική μελέτη βρήκε ότι τα άτομα άνω των 60 που δήλωσαν ότι απολαμβάνουν τη ζωής τους, είχαν σημαντικά λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν κάποια αναπηρία μέσα σε ένα διάστημα 8 ετών. Η ικανότητα για κίνηση συνδέθηκε επίσης με την απόλαυση της ζωής.

Οι επιστήμονες τονίζουν, μετά από σχετική έρευνα που έχει γίνει σε ομοζυγωτικά δίδυμα, ολοένα και περισσότερο το μεγάλο ρόλο της γενετικής στην ευτυχία ενός ατόμου. Οι χαρούμενοι γονείς, λοιπόν, είναι πολύ πιθανό να έχουν χαρούμενα παιδιά όχι μόνο εξαιτίας του περιβάλλοντος που δημιουργούν και της μίμησης προτύπου, αλλά και εξαιτίας των γονιδίων που έχουν κληροδοτήσει. Φαίνεται ότι το περιβάλλον και τα γονίδια ευθύνονται για ένα γενικό επίπεδο ευτυχίας που το κάθε άτομο έχει και το οποίο διαμορφώνεται και τροποποιείται από τις διάφορες καταστάσεις στις οποίες εμπλέκεται. Βέβαια, δε σημαίνει αυτό ότι κάποιος μπορεί να είναι βιολογικά προγραμματισμένος να είναι δυστυχισμένος. Εάν η βασική του συναισθηματική διάθεση είναι μειωμένη, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι χρειάζεται περισσότερη προσπάθεια με συγκεκριμένες θεραπείες που έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμες στην ενίσχυση της ψυχολογικής ευεξίας.

Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορεί επίσης να είναι καθοριστικοί για το επίπεδο ψυχολογικής ευεξίας ενός ατόμου. Δυο παράγοντες μάλιστα, που έχουν βρεθεί να σχετίζονται σημαντικά με την ψυχική ευεξία είναι η οικονομική κατάσταση ενός τόμου και ο ελεύθερος χρόνος. Μια μελέτη του 2012 έδειξε ότι η συναισθηματική ευεξία αυξανόταν ανάλογα με το ετήσιο οικονομικό εισόδημα μέχρι τα 75.000 δολάρια. Για πιο υψηλά εισοδήματα δεν παρατηρήθηκε αύξηση στην ευτυχία των ατόμων. Όταν όμως χρησιμοποιήθηκε ο όρος ικανοποίηση από τη ζωή η αύξηση ίσχυε και για τα μεγαλύτερα εισοδήματα. Οι συγγραφείς μάλιστα εξηγούν ότι περισσότερα χρήματα δεν ισοδυναμούν απαραίτητα με υψηλότερα επίπεδα ευτυχίας, αλλά τα λιγότερα χρήματα βρέθηκαν να σχετίζονται με περισσότερο συναισθηματικό πόνο.

Ενδεχομένως, η οικονομική ευμάρεια δίνει τη δυνατότητα στα άτομα να προβούν σε ενέργειες που θα βελτιώνουν τη διάθεσή τους και την ψυχοσυναισθηματική τους κατάσταση. Από τις ενέργειες αυτές, πιο σημαντικές είναι για τη ψυχική ευεξία είναι όσες σχετίζονται με την απόκτηση εμπειριών και όχι με την κατανάλωση αγαθών. Αυτό συμβαίνει γιατί το αίσθημα ευτυχίας από την απόκτηση ενός αγαθού είναι πρόσκαιρο και σύντομα ξεθωριάζει, ενώ ένα άτομο μπορεί να αντλήσει ευτυχία και από μια εμπειρία πολλές φορές μέσα από την ανάμνησή της.

Οι ερευνητές μάλιστα σημειώνουν ότι σε κάποιες περιπτώσεις, η αύξηση της ηλικίας μπορεί να προάγει σε ένα βαθμό την αίσθηση της ευτυχίας. Αυτό συμβαίνει γιατί οι μεγαλύτεροι σε ηλικία ενήλικες μπορούν να ρυθμίζουν τα συναισθήματά τους καλύτερα, σε σύγκριση με τους νεότερους και να βιώνουν λιγότερο στρες.

Τι μπορεί όμως να κάνει ένα άτομο για να αυξήσει τα επίπεδα ευτυχίας του στο εδώ και το τώρα; Οι τεχνικές διαλογισμού και επίγνωσης που χρησιμοποιούνται πλέον στις θεραπείες ενός μεγάλου εύρους ψυχικών διαταραχών και βοηθούν στην επικέντρωση του ατόμου στο εδώ και στο τώρα μπορούν να μειώσουν τον αποπροσανατολισμό του ατόμου που έχει συνδεθεί με μειωμένα επίπεδα ψυχικής ευεξίας.

Δραστηριότητες όπως η καταγραφή των σκέψεων και η προσφορά βοήθειας σε άλλα άτομα έχουν σχετιστεί με αυξημένα επίπεδα ευεξίας.

Η πολιτεία είναι σημαντικό επίσης να μεριμνήσει, ώστε να υπάρχουν σε επίπεδο κοινότητας προγράμματα, εγκαταστάσεις και υγιεινές επιλογές που προάγουν την υγεία των ατόμων μέσα από μια ολιστική προσέγγιση.

Σε κάθε περίπτωση, το άτομο δεν πρέπει να σκέπτεται ότι είναι μόνο του στη διαχείριση των προβλημάτων του και των συναισθηματικών του διακυμάνσεων. Ένας ειδικός μπορεί πάντα να το υποστηρίξει και να το βοηθήσει, ώστε να βρει το δικό του τρόπο να απολαμβάνει τη ζωή.

ΠΗΓΗ