Ποιος ήταν ο ρόλος της εκκλησίας κατά την τουρκική κατοχή

 

Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης

η ορθόδοξη εκκλησία γίνεται ο ανώτατος εκπρόσωπος του χριστιανικού ποιμνίου κατ επέκταση και των Ελλήνων στην οθωμανική αυτοκρατορία. Οι Οθωμανοί γνώριζαν την επιρροή και την εξουσία που ασκεί ο κλήρος στο λαό και γι αυτό παραχώρησαν προνόμια στον πατριάρχη που ήταν ο ανώτατος πνευματικός ηγέτης των βαλκάνιων λαών οι οποίοι σταδιακά έχαναν την εθνική τους συνείδηση και αποκτούσαν αυτή του Οθωμανού χριστιανού.

Η εκκλησία υπήρξε ενοποιητικός παράγοντας για τους υπόδουλους χριστιανούς των Βαλκανίων που στα χρόνια της τουρκοκρατίας γαλούχησε τους Έλληνες όχι ως Έλληνες αλλά ως χριστιανούς. Ο ανώτατος κλήρος δεν έβλεπε με καλό μάτι την εξέγερση των Ελλήνων και παρότι πρωτοστάτησε στη δημιουργία σχολείων ήταν αρνητικός στην μεταλαμπάδευση στον ελλαδικό χώρο των ιδεών και των επιτευγμάτων της Δύσης. Από την άλλη όμως υπήρχε ένα κομμάτι του κλήρου που έδωσε ακόμη και τη ζωή του για την πνευματική αναγέννηση του γένους και χαρακτηριστικά αναφέρουμε τους Θεόφιλο Καΐρη, Μεθόδιο Ανθρακίτη, Ευγένιο Βούλγαρη, Ιώσηπο Μοισιόδακα, Βενιαμίν τον Λέσβιο και πολλούς άλλους. Χαμηλόβαθμος κλήρος επίσης συμμετείχε ενεργά στον αγώνα αλλά ο ανώτατος κλήρος δεν υποστήριξε ανοιχτά την επανάσταση. Με το ξέσπασμα της επανάστασης ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο 5ος την καταδίκασε και αφόρισε τον Υψηλάντη και τον Σούτσο, μια κίνηση που ακόμη και σήμερα αποτελεί σημείο τριβής για τους ιστορικούς. Η αιτιολογία ήταν ότι ο Πατριάρχης βλέποντας τις προθέσεις του Σουλτάνου προσπάθησε να αποτρέψει μαζικές σφαγές των χριστιανών. Ωστόσο ένας άλλος πατριάρχης μερικά χρόνια νωρίτερα ο Καλλίνικος είχε αφορίσει τους χριστιανικούς λαούς των Βαλκανίων ζητώντας να καταδίδουν τους αγωνιστές στους Οθωμανούς, ενώ το 1797 πάλι ο Γρηγόριος ο 5ος είχε εκδώσει εγκύκλιο για τη δίωξη του Ρήγα Φεραίου. Δεκαπέντε μέρες μετά την έκδοση της ο Ρήγας συνελήφθη.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ΠΗΓΗ