«Επίτευξη Πλανητικής Ηγεμονίας»: Ποιο Ρόλο στην Παγκόσμια Ιστορία Έπαιξε το Δόγμα Τρούμαν
Πριν από 75 χρόνια, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Χάρι Τρούμαν πραγματοποίησε ομιλία στο Κογκρέσο, η οποία αποτέλεσε τη βάση
του δόγματος εξωτερικής πολιτικής της Ουάσιγκτον. Ο Αμερικανός ηγέτης κατηγόρησε τη Σοβιετική Ένωση ότι επιβάλλει «καθεστώτα παρά τη θέλησή τους» στους λαούς άλλων χωρών και κάλεσε για παροχή στις κυβερνήσεις της Ελλάδας και της Τουρκίας κονδυλίων τα οποία, σύμφωνα με ειδικούς, χρησιμοποιήθηκαν για να καταστείλουν το αριστερό κίνημα σε αυτά τα κράτη. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, το Δόγμα Τρούμαν είχε ως στόχο τη δημιουργία ενός μονοπολικού κόσμου με επίκεντρο τις Ηνωμένες Πολιτείες και η εφαρμογή του έγινε ένα σημαντικό στάδιο στην επιδείνωση της παγκόσμιας αντιπαράθεσης στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου.Στις 12 Μαρτίου 1947, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Χάρι Τρούμαν, σε ομιλία του
στο Κογκρέσο, διατύπωσε ένα δόγμα που για αρκετά χρόνια καθόρισε την
εξωτερική πολιτική της επίσημης Ουάσιγκτον και επηρέασε σημαντικά την
πορεία του Ψυχρού Πολέμου. Οι προτάσεις του Τρούμαν αφορούσαν την
αντιμετώπιση της ΕΣΣΔ στη διεθνή αρένα και τον περιορισμό των αριστερών
κινημάτων σε όλο τον κόσμο.
Η αρχή της αντιπαράθεσης
Σύμφωνα με τους ιστορικούς, οι προϋποθέσεις για την αντιπαράθεση μεταξύ των δυτικών χωρών και της Σοβιετικής Ένωσης προέκυψαν στο τελικό στάδιο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.
«Τα μέτρα για τον περιορισμό της προόδου του Κόκκινου Στρατού στην Ευρώπη συζητήθηκαν σε επίπεδο Προέδρου των ΗΠΑ και του Βρετανού Πρωθυπουργού. Ακόμα και η παράδοση της Γερμανίας υπογράφηκε δύο φορές. Στην πραγματικότητα, προσπάθησαν να μας στερήσουν έναν ρόλο προτεραιότητας στη νίκη επί του ναζισμού και προσπάθησαν να διατηρήσουν τη Γερμανία ως ένα είδος ορίου κατά της ΕΣΣΔ «, δήλωσε ο Αλεξέι Φενένκο, Διδάκτωρ Ιστορικών Επιστημών, Αναπληρωτής Καθηγητής του Κρατικού Πανεπιστημίου Λομονόσοφ της Μόσχας, σε συνέντευξη στο RT.
Το 1946, ο George Kennan, υπάλληλος της Πρεσβείας των ΗΠΑ στην ΕΣΣΔ, ανταποκρινόμενος στο αίτημα της Ουάσιγκτον σχετικά με την απροθυμία της Μόσχας να ενταχθεί σε διεθνείς χρηματοπιστωτικές δομές, έστειλε ένα λεγόμενο μακροσκελές τηλεγράφημα στις αρχές των Ηνωμένων Πολιτειών, στο οποίο πρότεινε να ακολουθήσει μια πολιτική περιορισμού της ΕΣΣΔ, ιδίως με επίδειξη δύναμης στη Σοβιετική Ένωση και υποκλοπή των συμμάχων της.
Λίγο αργότερα, ο πρώην Βρετανός πρωθυπουργός Ουίνστον Τσώρτσιλ εκφώνησε ομιλία στο Πρεσβυτεριανό Κολλέγιο Ανδρών του Ουέστμινστερ στο Φούλτον (ΗΠΑ), στην οποία δήλωσε ότι το Σιδηρούν Παραπέτασμα είχε πέσει στην Ευρώπη. Η ομιλία του πρώην επικεφαλής της βρετανικής κυβέρνησης θεωρείται από πολλούς ιστορικούς ως η αφετηρία του Ψυχρού Πολέμου.
«Οι δυτικές κυβερνήσεις ενοχλήθηκαν πολύ από το γεγονός ότι η ΕΣΣΔ στην πραγματικότητα προέκυψε από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ως υπερδύναμη, και η ηθική επιρροή της ήταν τόσο ισχυρή που τα κομμουνιστικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα άρχισαν να διεκδικούν την ύπαρξή τους σε όλο τον κόσμο. Εκπρόσωποι των δυτικών δυνάμεων είδαν την ενίσχυση της κομμουνιστικής διάθεσης στην Κίνα ή την εγκαθίδρυση αριστερών καθεστώτων στην Ανατολική Ευρώπη ως σημάδια της αρχής του τέλους της εξουσίας τους. Ωστόσο, φοβήθηκαν ιδιαίτερα από την ανάπτυξη αριστερών συναισθημάτων σε Ελλάδα και Τουρκία, τα οποία απείλησαν την ηγεμονία των δυτικών δυνάμεων στη Μεσόγειο «, δήλωσε ο Αντρέι Γκορμπούνοφ, ερευνητής στο Μουσείο Νίκης, σε συνομιλία του με το RT.
Στις 12 Μαρτίου 1947, ο Χάρι Τρούμαν εκφώνησε ομιλία στην κοινή συνεδρίαση του Κογκρέσου των ΗΠΑ. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, σε αυτό, ο Αμερικανός ηγέτης, χωρίς να κατονομάσει την ΕΣΣΔ, κατέστησε σαφές ότι θεωρεί τη Σοβιετική Ένωση σοβαρή απειλή, την κατηγόρησε ότι ασκεί πίεση στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και πρότεινε τη διάθεση κονδυλίων στις κυβερνήσεις της Τουρκίας και της Ελλάδας για την αντιμετώπιση των αριστερών πολιτικών δυνάμεων.
«Η βοήθεια είναι απελπιστικά απαραίτητη ώστε η Ελλάδα να παραμείνει ελεύθερη χώρα… Η ίδια η ύπαρξη του ελληνικού κράτους σήμερα απειλείται από τις τρομοκρατικές ενέργειες αρκετών χιλιάδων ένοπλων ανταρτών υπό την ηγεσία κομμουνιστών οι οποίοι αμφισβητούν την εξουσία της κυβέρνησης σε πολλά μέρη της χώρας, ειδικά στα βόρεια σύνορα», δήλωσε ο Τρούμαν.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η ίδια η ελληνική κυβέρνηση δεν ήταν σε θέση να νικήσει τους Κομμουνιστές, και καμία άλλη χώρα, εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν ήταν πρόθυμη και δεν μπορούσε να παράσχει βοήθεια στο καθεστώς που υπήρχε εκείνη την εποχή στην Αθήνα. Ο Τρούμαν δήλωσε απερίφραστα ότι η ελληνική κυβέρνηση ήταν «ατελής» και αναγνώρισε ότι λαμβάνει εξτρεμιστικά μέτρα εναντίον αντιφρονούντων, αλλά προσφέρθηκε να της δώσει χρήματα.
Ο Τρούμαν κάλεσε επίσης το Κογκρέσο να στηρίξει την Τουρκία για να «προστατεύσει τον τρόπο ζωής του λαού, απαλλαγμένο από κάθε εξαναγκασμό».
«Στους λαούς πολλών χωρών του κόσμου έχουν πρόσφατα επιβληθεί ολοκληρωτικά καθεστώτα ενάντια στις επιθυμίες τους. Η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών έκανε συχνές διαμαρτυρίες κατά της πολιτικής του εξαναγκασμού και του εκφοβισμού. στην Πολωνία, τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία. Πρέπει επίσης να δηλώσω ότι σε πολλές άλλες χώρες υπήρξαν παρόμοια γεγονότα «, δήλωσε ο Αμερικανός πρόεδρος.
Στην προοπτική να έρθει η αντιπολίτευση στην εξουσία στην Ελλάδα, ο
Τρούμαν είδε μια απειλή για την εξάπλωση της «αναταραχής και της
αναρχίας» στην Τουρκία και τη Μέση Ανατολή και ως εκ τούτου ζήτησε τη
διάθεση 400 εκατομμυρίων δολαρίων στην Αθήνα και την Άγκυρα, καθώς και
την αποστολή αμερικανικού πολιτικού και στρατιωτικού προσωπικού στην
περιοχή «για να βοηθήσει στα καθήκοντα του κρατικού εκσυγχρονισμού και
να παρακολουθήσει τη χρήση οικονομικής και υλικής βοήθειας».
Η Νέα Πολιτική των ΗΠΑ σε Δράση
Σύμφωνα με τους ιστορικούς, με βάση την ομιλία του προέδρου, διατυπώθηκε ένα ανεπίσημο πρόγραμμα εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης των ΗΠΑ για να ασκήσει πίεση στην ΕΣΣΔ και στο κίνημα της παγκόσμιας αριστεράς, το οποίο συνήθως ονομάζεται Δόγμα Τρούμαν. Δεν επισημοποιήθηκε ως ξεχωριστό έγγραφο, αλλά στο πλαίσιό του ελήφθη ολόκληρη σειρά από στρατηγικές αποφάσεις της Ουάσιγκτον.
Πριν από 70 χρόνια, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Χάρι Τρούμαν υπέγραψε το Σχέδιο Μάρσαλ. Αυτό το έγγραφο επέτρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες να θεσπίσουν τους δικούς τους κανόνες του παιχνιδιού.
Στις 22 Μαΐου 1947, το Κογκρέσο των ΗΠΑ ενέκρινε επίσημα τις προτάσεις του Τρούμαν για τη στήριξη των κυβερνήσεων της Ελλάδας και της Τουρκίας. Οι ελληνικές αρχές έλαβαν οικονομική βοήθεια και 210.000 τόνους όπλων, συμπεριλαμβανομένων αρμάτων μάχης, αεροσκαφών και πυροβολικού βουνών. Επιπλέον, εστάλησαν στην Ελλάδα Αμερικανοί στρατιωτικοί σύμβουλοι.
Με την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών, η ελληνική κυβέρνηση στα τέλη του 1947 ενέτεινε την καταστολή και απαγόρευσε τις δραστηριότητες ορισμένων αντιπολιτευόμενων πολιτικών κινημάτων και στη συνέχεια προχώρησε σε μαζικές εκτελέσεις πολιτικών κρατουμένων και στη δημιουργία νεκρών ζωνών γύρω από τις περιοχές που ελέγχονται από τους αντάρτες, από τις οποίες εκδιώχθηκαν βίαια άμαχοι. Το 1949, η αντίσταση της ένοπλης αριστερής αντιπολίτευσης στην Ελλάδα διαλύθηκε.
Σύμφωνα με τον Βλαντιμίρ Βασίλιεφ, επικεφαλής ερευνητή στο Ινστιτούτο των ΗΠΑ και του Καναδά της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, μία από τις πρώτες σημαντικές πολιτικές συνέπειες της εφαρμογής του Δόγματος Τρούμαν στις ίδιες τις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν η υιοθέτηση στις 25 Ιουλίου 1947 του Νόμου Εθνικής Ασφάλειας, ο οποίος βελτιστοποιούσε τη δομή των υπηρεσιών επιβολής του νόμου των Ηνωμένων Πολιτειών για τις ανάγκες του Ψυχρού Πολέμου. Ιδρύθηκαν το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας, ένα ενοποιημένο Υπουργείο Άμυνας, το Γενικό Επιτελείο Στρατού και η Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών.
«Κατέστη σαφές ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν εγκαταλείπουν την Ευρώπη και δομούν τη δύναμη των ενόπλων δυνάμεών τους. Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, πολλοί περίμεναν από τις αμερικανικές αρχές να επιστρέψουν στην κανονική ζωή και να θέσουν την οικονομία σε ειρηνική τροχιά, αλλά ο νόμος περί Εθνικής Ασφάλειας έδειξε ότι αυτό δεν θα συνέβαινε. Αυτό ήταν προϋπόθεση για την έναρξη του φαινομένου που είναι γνωστό ως κούρσα εξοπλισμών και τη μετατροπή της Ευρώπης στην κύρια ζώνη της αντιπολίτευσης στην ΕΣΣΔ «, τόνισε ο Βασίλιεφ.
Σύμφωνα με τον ίδιο, παράλληλα, οι αμερικανικές αρχές άρχισαν να κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να αποτρέψουν από το να έρθουν στην εξουσία αριστερές δυνάμεις των δυτικοευρωπαϊκών χωρώ που συγκέντρωναν δημοτικότητα. Ένα σημαντικό στοιχείο στην εφαρμογή του Δόγματος Τρούμαν ήταν η υιοθέτηση το 1948 του αποκαλούμενου Σχεδίου Μάρσαλ, σύμφωνα με το οποίο τα ευρωπαϊκά κράτη έλαβαν δάνεια με αντάλλαγμα εγγυήσεις να μην συμπεριληφθούν κομμουνιστές στις κυβερνήσεις τους.
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες ανέλαβαν αποτελεσματικά τον έλεγχο όλης της Δυτικής Ευρώπης. Η διαδικασία αυτή επισημοποιήθηκε με τη δημιουργία του μπλοκ του ΝΑΤΟ το 1949″, δήλωσε ο Βλαντιμίρ Βασίλιεφ.
Ο ειδικός τόνισε ότι παράλληλα με τη στρατιωτική και οικονομική επέκταση, οι αμερικανικές αρχές εργάστηκαν επίσης στο ιδεολογικό μέτωπο, δημιουργώντας μέσα ενημέρωσης υπό την αιγίδα ειδικών υπηρεσιών που μεταδίδονται σε χώρες με αριστερές κυβερνήσεις.
Σύμφωνα με τον Αλεξέι Φενένκο, ήδη από τη δεκαετία του 1950, οι αμερικανικές αρχές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι προσπάθειές τους για εξωτερική πολιτική στο πλαίσιο του Δόγματος Τρούμαν δεν ήταν αρκετές για να επιτύχουν τους στόχους τους. Η νίκη του κομμουνισμού στην Κίνα ώθησε την Ουάσιγκτον να προχωρήσει πιο ενεργά σε μέτρα στρατιωτικού εκφοβισμού των απείθαρχων χωρών και να επιταχύνει την ανάπτυξη του πυρηνικού οπλοστασίου της. Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τον ιστορικό, η ηγεσία των ΗΠΑ γνώριζε καλά ότι οι αρχές της ΕΣΣΔ δεν ήθελαν πόλεμο και δεν θα τον ξεκινούσε πρώτοι.
Οι ιδέες του Τρούμαν για τον «περιορισμό του κομμουνισμού» καθόρισαν την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ για τις επόμενες δεκαετίες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπάθησαν να επιτύχουν πλανητική ηγεμονία δημιουργώντας έναν μονοπολικό κόσμο. Η ιδέα της παγκόσμιας κυριαρχίας καλύφθηκε από την ιερή αγανάκτηση των δηλώσεων σχετικά με τον αγώνα για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Πίσω από αυτή την πρόσοψη, έκαναν την οικονομία τους την ηγετική στον δυτικό κόσμο και εξαπέλυσαν δεκάδες ένοπλες συγκρούσεις. Ωστόσο, από ρεαλιστική άποψη, οι ιδέες του Τρούμαν μπορούν να θεωρηθούν επιτυχείς, καθώς η εφαρμογή τους ήταν ένας από τους παράγοντες που οδήγησαν τις Ηνωμένες Πολιτείες στη νίκη στον Ψυχρό Πόλεμο και στην εμφάνιση της ικανότητάς τους να εισβάλλουν σε άλλες χώρες ατιμωρητί», κατέληξε ο Αντρέι Γκορμπούνοφ.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου