Πώς έβαλαν τη χώρα στα Μνημόνια μέσα από μια κουζίνα ξενοδοχείου

Ο ιστορικός του μέλλοντος, όταν θα επιχειρήσει να εξετάσει όλα όσα συμβαίνουν τα τελευταία έξι χρόνια, οπότε η Ελλάδα άρχισε να ζει υπό το φάσμα επαχθών και ιδιαίτερα αιματηρών μέτρων, θα βρεθεί σίγουρα μπροστά σε έναν κυκεώνα γεγονότων που
προηγήθηκαν του αλήστου μνήμης διαγγέλματος του πρώην πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου από το Καστελόριζο και οδήγησαν κατευθείαν στη «μνημονιακή αγκάλη» της Τρόικας.

Σας παρουσιάζουμε μια αληθινή ιστορία από το όχι και τόσο μακρινό ελληνικό παρελθόν, μια ιστορία με πολλή ίντριγκα και πολλούς πρωταγωνιστές, ο καθένας με το δικό του μερίδιο ευθύνης.
Ο Παπακωνσταντίνου, τα κρυφά swaps του Σημίτη και ρόλος του Τρισέ
Ας γυρίσουμε το ημερολόγιο πίσω κατά 15 τουλάχιστον χρόνια, μια εποχή πολύ προτού ξεσπάσει η οικονομική κρίση, την περίοδο των «παχιών αγελάδων», όταν η Κομισιόν επευφημούσε την Ελλάδα για τους δείκτες ανάπτυξής της.

Κάπου μέσα στο 2001, ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη κυβέρνηση του Κώστα Σημίτη και λίγο προτού η χώρα μπει στο ευρώ, ένα περίεργο δίστηλο κάνει την εμφάνισή του στον ελληνικό έντυπο Τύπο και αναφέρει ότι βάσει μιας έκθεσης του Ελεγκτικού Συνεδρίου «πληρώθηκαν 775 εκατ. ευρώ για έξοδα για το κρυφό swap του Σημίτη».
Επρόκειτο για μια σύμβαση ανταλλαγής ύψους 2,8 δισ. ευρώ που φέρεται ότι είχε συνάψει κρυφά η τότε κυβέρνηση με την Goldman Sachs. Ο άνθρωπος που ήξερε τα πάντα τότε για όλη αυτή την ιστορία ήταν ένα πρόσωπο που εργάστηκε αρχικά ως σύμβουλος του Κώστα Σημίτη και αργότερα διετέλεσε και ο ίδιος υπουργός Οικονομικών: ήταν ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου.

Από τη θέση του υπουργού Οικονομικών χρόνια αργότερα (σ.σ. ανέλαβε καθήκοντα επί κυβέρνησης Γιώργου Παπανδρέου στις 7 Οκτωβρίου 2009) ο ίδιος θα έδινε εντολή για την καταβολή ποσού ύψους 1,5 δισ. ευρώ ως προμήθεια για το «αμαρτωλό» swap και μάλιστα δίχως ποτέ αυτά τα χρήματα να εμφανίζονται πουθενά, ούτε καν σε κάποια εγγραφή του Προϋπολογισμού. Έτσι δόθηκε μια γερή ώθηση προς τα πάνω στο έλλειμμα της χρονιάς εκείνης.
Σύμφωνα με δημοσίευμα της «Ελευθεροτυπίας», στις 3 Απριλίου του 2009, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) εντοπίζει, βάσει σημειώματός της, για πρώτη φορά ασυνήθιστες οικονομικές συναλλαγές της Ελλάδας με χρηματοπιστωτικά ιδρύματα του εξωτερικού και μάλιστα υπό ασυνήθεις όρους.

Την είδηση φέρνει στο φως της δημοσιότητας το πρακτορείο Bloomberg, ενώ λίγο αργότερα στις 15 Νοεμβρίου του ίδιου έτους έρχεται και η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία (Eurostat), να αναφέρει πως κατά το διάστημα 2001-2007 η Ελλάδα είχε συνάψει ιδιωτικές συμβάσεις ανταλλαγής εκτός αγοράς.
Κατά την Eurostat, ήταν αυτές ακριβώς οι συμβάσεις που ζημίωσαν το χρέος της χώρας κατά τουλάχιστον 5,3 δισ. ευρώ.
Μάλιστα, το Bloomberg προχώρησε ένα βήμα παραπέρα και στις 21 Δεκεμβρίου 2010 κατέθεσε αγωγή εναντίον της ΕΚΤ, ζητώντας την δημοσιοποίηση εγγράφων που δείχνουν πως η Ελλάδα χρησιμοποίησε παράγωγα προκειμένου να αποκρύψει το δημόσιο έλλειμμά της με αποτέλεσμα να πυροδοτηθεί έτσι η περιφερειακή κρίση κρατικών χρεών στην περιοχή.

Κι εδώ είναι που τα πράγματα αρχίζουν να γίνονται περίεργα: Σε απαντητική επιστολή που απέστειλε στο Bloomberg στις 21/12/2010, ο τότε πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν-Κλοντ Τρισέ απορρίπτει το αίτημα του ειδησεογραφικού πρακτορείου για αποκάλυψη των στοιχείων. «Οι πληροφορίες που περιλαμβάνουν τα δύο έγγραφα θα υπονομεύσουν την εμπιστοσύνη του κόσμου στον τρόπο άσκησης της οικονομικής πολιτικής. Η αποκάλυψη (των εγγράφων) στις παρούσες συνθήκες των πολύ ευάλωτων αγορών ενέχει τον ουσιαστικό και οξύ κίνδυνο να ενισχύσει την μεταβλητότητα και αστάθειά τους», έγραφε χαρακτηριστικά στην επιστολή του ο διοικητής της ΕΚΤ.

Τα «λεφτά υπήρχαν»: στο ΔΝΤ!
Λίγο νωρίτερα, τον Σεπτέμβριο του 2009 κι ενώ η χώρα βαίνει προς τις εκλογές, ο τότε διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιώργος Προβόπουλος ενημέρωνε τα πολιτικά κόμματα για την επερχόμενη κρίση χρέους.
«Στην 1η έκθεση που εγώ ως διοικητής υπέβαλα στη Βουλή των Ελλήνων, λέγαμε ότι το πρόβλημα έρχεται και με τον τρόπο αυτό επισημαίναμε ότι πρέπει να ληφθούν σοβαρά μέτρα τα οποία θα ανέκοπταν αυτήν την τάση. Δυστυχώς, τα μέτρα αυτά δεν ήρθαν, με αποτέλεσμα να χειροτερεύει η κατάσταση μήνα με τον μήνα», ανέφερε και τόνισε ότι «τα νούμερα άρχισαν να χειροτερεύουν δραστικά τα δύο τελευταία χρόνια, το 2008 και το 2009», έγραφε στην επιστολή του, ενώ ο ίδιος ανέφερε ότι τόσο η ΕΚΤ και ο κ. Τρισέ όσο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή «γνώριζαν τους αριθμούς» και διαβεβαίωνε ότι «υπήρξαν συστάσεις άμεσες και έμμεσες».

Στις 9 Νοεμβρίου του 2009, μόλις ένα μήνα μετά την εκλογή του Γιώργου Παπανδρέου (σ.σ. με το σύνθημα «λεφτά υπάρχουν») στην εξουσία, ο τότε υφυπουργός Οικονομικών Φίλιππος Σαχινίδης, με δημόσια δήλωσή του στην κρατική τηλεόραση αποκαλύπτει το «έγκλημα»: «Όταν το ΠΑΣΟΚ ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας, διαπίστωσε ότι η μόνη εναλλακτική επιλογή που είχε ήταν να προσφύγει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. […] Άρα το ΔΝΤ ως πρώτη επιλογή και μόνη που υπήρχε από τις 5 Οκτωβρίου και μετά μπορούσε να μας δώσει 10 με 20 δισ. ευρώ».

Από εκεί και πέρα η πορεία της ελληνικής οικονομίας αλλά και της χώρας ήταν προδιαγεγραμμένη. Αμέσως μετά την εκλογή της, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ αναθεωρεί τα στοιχεία για το έλλειμμα. Με δήλωσή του, ο τότε πρόεδρος του Eurogroup Ζαν – Κλοντ Γιούνκερ μαζί με τον τότε Επίτροπο Οικονομικών Υποθέσεων της ΕΕ Χοακίν Αλμούνια θα έλεγε δημόσια: «Το παιχνίδι τελείωσε, χρειαζόμαστε αξιόπιστα στοιχεία». Τίποτε, όμως, δεν είχε τελειώσει.
Τα τηλέφωνα στον Στρος-Καν και η μυστική συνάντηση στο Νταβός
Το ίδιο διάστημα ο τότε γενικός διευθυντής του ΔΝΤ Ντομινίκ Στρος-Καν ξεκίνα αλλεπάλληλες συνομιλίες με τον πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου. Ο πρωθυπουργός βολιδοσκοπεί τον επικεφαλής του Ταμείου, βλέποντας τη στάση των Ευρωπαίων εταίρων να σκληραίνει απότομα έναντι της Ελλάδας.

Τον Ιανουάριο του 2010, στο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας, ο Γιώργος Παπανδρέου βάζει υπό άκρα μυστικότητα την Ελλάδα στο ΔΝΤ. Υπό συνθήκες άκρας μυστικότητας, όρθιοι μέσα σε μια κουζίνα επί 45 λεπτά, Παπανδρέου, Παπακωνσταντίνου και Στρος-Καν θα έχουν μια κρίσιμη συνομιλία.
«Αυτή η συνάντηση έγινε εκτός επίσημης ατζέντας, εκτός δημοσιότητας, γιατί οποιαδήποτε δημόσια παρουσία των τριών μας και καταγραφή, την επόμενη ημέρα θα είχε πρωτοσέλιδο “Η Ελλάδα πηγαίνει στο ΔΝΤ”. Και θα μας κατέστρεφε τελείως στις αγορές. Και συζητήσαμε μαζί του από κοντά τις εναλλακτικές μας», θα δηλώσει ο ίδιος ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου έξι χρόνια αργότερα σε συνέντευξή του στον ΣΚΑΪ.
Ο Στρος-Καν επικοινωνεί αμέσως με τη Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ, η οποία ήθελε από το Δεκέμβρη του 2009 μια συμμετοχή του ΔΝΤ σε ένα «ελληνικό πρόγραμμα».
Καστελόριζο ή το πρελούδιο μιας θλιβερής εξαετίας
Τον Φεβρουάριο του 2010, κλιμάκιο του ΔΝΤ βρισκόταν ήδη στην Αθήνα. Το νερό είχε μπει πια στο αυλάκι.
Το ημερολόγιο γράφει 23 Μαΐου 2010. Αποφράδα ημέρα, μιας και τότε έρχεται το διάγγελμα του Καστελόριζου: ο Γιώργος Παπανδρέου αναφέρει ότι η χώρα έχει περιέλθει σε δεινή θέση και πως πρέπει να ζητήσει βοήθεια από τους εταίρους της.



Αυτή ήταν και η αρχή της θλιβερής εξαετίας που ακολούθησε. Μιας περιόδου που θα γραφεί στην Ιστορία ως μια από τις πλέον μαύρες σελίδες για τη χώρα αυτή: απολύσεις, περικοπές μισθών και συντάξεων, συρρίκνωση της οικονομίας, ύφεση, ανεργία και αυτοκτονίες, φτώχεια και εξαθλίωση.

Και εγένετο, Μνημόνιο…






ΠΗΓΗ