Η εργαλειοποίηση της μικρής Γκρέτα

Eξώφυλλο στα μεγαλύτερα περιοδικά διεθνώς, όπως το «Time» και το ανδρικό περιοδικό «GQ», είναι προσφάτως ένα κορίτσι 16 χρονών, ονόματι
Greta Thunberg.

H Greta είναι Σουηδέζα και αφήνει το σχολείο για να αφοσιωθεί στον αγώνα για το περιβάλλον. Στο «GQ» η Γκρέτα φοράει ανδρικό κοστούμι, το οποίο γράφει πάνω του «Με ακούτε;», και μας δείχνει με το δάχτυλο έχοντας μια έκφραση που θυμίζει το παιδάκι στην ταινία «Ο Εξορκιστής», λίγο πριν αρχίσει το κεφάλι του να γυρίζει λες και είναι βιδωμένο. Άφυλο, ψυχρό, απειλητικό, αυτή είναι η εικόνα ενός κοριτσιού 16 χρονών που θέλει να μας ευαισθητοποιήσει για την κλιματική αλλαγή, όπως μας λένε.

Στο «TIME» η φωτογραφία είναι πολύ πιο αγγελική. Αφού μας τρόμαξαν με το «GQ», είπαν να μας τη γλυκάνουν λίγο και την παρουσιάζουν με ένα μακρύ, πράσινο φουστάνι να κάθεται ήσυχη και σεμνή και να μας κοιτάει με ηρεμία. Ο τίτλος του αφιερώματος είναι «Η έφηβη που κάνει απεργία για τον πλανήτη».

Η «απεργία» της έφηβης Greta Thunberg, που παριστάνει τον ενήλικα που όλα τα ξέρει, συνίσταται στο ότι έχει εγκαταλείψει το σχολείο για να αφοσιωθεί στον «αγώνα» της για το περιβάλλον. Η εγκατάλειψη του σχολείου για τα ΜΜΕ που την παρουσιάζουν ως πρότυπο παρουσιάζεται ως κάτι εξαιρετικά φυσιολογικό και απόλυτα δικαιολογημένο. Θα ήταν γελοίο, αν δεν ήταν εξαιρετικά επικίνδυνο να παρουσιάζεται ως είδωλο ένα παιδί που έχει αφήσει το σχολείο, για να μιλήσει για επιστημονικά θέματα, που δεν γνωρίζει, όπως είναι η κλιματική αλλαγή. Πώς γνωρίζει από επιστήμη η μικρή Γκρέτα, από φυσικά φαινόμενα, από φυσική, από κλίμα, όταν δεν έχει ολοκληρώσει καν τη βασική εκπαίδευσή της;

Στη γαλλική Βουλή, όπου ήταν καλεσμένη, 180 βουλευτές παρακολούθησαν ένα θυμωμένο, προβληματικό, ναρκισσιστικό πλάσμα, γιατί παιδί δεν το λες, να κατακεραυνώνει τους ενήλικες που την άκουγαν και να τους νουθετεί ως υπεύθυνους για την κλιματική αλλαγή. Και εκείνοι χειροκρότησαν «τον Μελανσόν (αρχηγός του αριστερού κόμματος Ανυπότακτη Γαλλία) στο σώμα της Αλίκης στη Χώρα των θαυμάτων», όπως λέει ο Γάλλος φιλόσοφος Onfray, ο οποίος τη χαρακτηρίζει «cyborg», τεχνητό είδος ανθρώπου, αφού το πρόσωπό της είναι ανέκφραστο, όταν δεν είναι θυμωμένο, ενώ άλλοι το «φορτώνουν» με τις πληροφορίες που θέλουν να χρησιμοποιήσει. «Τι ψυχή να κατοικεί σε ένα τέτοιο σώμα;» αναρωτιέται.

Για να γίνει ακόμη πιο συμπαθής, οι μάνατζέρ της διέδωσαν ότι πάσχει από κατάθλιψη από τα 12 της, ενώ έχει και σύνδρομο Asperger. Είναι η γνωστή ορθοπολιτική τακτική, όπου ντύνουμε την ιδέα που θέλουμε να περάσουμε με συναίσθημα, ώστε να την κάνουμε πιο ανθρώπινη και να τραβήξουμε την προσοχή. Επικαλούνται το συναίσθημα και όχι τη λογική. Η λογική μπορεί να απορρίψει την ιδέα. Το συναίσθημα, όμως, μπορεί να μην αφήσει χώρο για τη λογική.

Φυσικά, το παιδί αυτό δεν φαίνεται να έχει τίποτε από όλα αυτά. Κατάθλιψη στα 12 δεν μπορεί να πάθεις. Πότε πρόλαβες να γνωρίσεις τη ζωή και να σε απογοητεύσει, για να γίνεις καταθλιπτικός; Όταν δε ζεις και σε ένα οικονομικά εύρωστο περιβάλλον, δεν έχεις και λόγο να στενοχωριέσαι στα 12 σου για πολλά.

Όσο για το Asperger, όσοι έχουν έρθει σε επαφή με τέτοιους ανθρώπους γνωρίζουν καλά τα προβλήματα επικοινωνίας και κοινωνικότητας που έχουν. Αν η μικρή Γκρέτα έπασχε από αυτό, θα ήταν αδύνατον να φέρει εις πέρας το έργο που της έχουν αναθέσει, να εκτεθεί σε τόση δημοσιότητα και να μιλά για ώρες μπροστά σε κοινό. Κοριτσάκι, έφηβη, με αυτισμό και κατάθλιψη μας μιλάει για την κλιματική αλλαγή. Ποιος ανάλγητος θα τολμήσει να την κατηγορήσει;

Κι όμως, στην Ελλάδα, τουλάχιστον, αλλά και φωνές στο εξωτερικό έχουν καταγγείλει την εργαλειοποίηση ενός παιδιού από ενήλικες προκειμένου να πετύχουν τους σκοπούς τους. Η Γκρέτα δεν είναι η μικρή αθώα παιδούλα που προβληματίζεται για την κλιματική αλλαγή. Η Γκρέτα είναι το πρότυπο παιδιού που θέλουν να περάσουν όλοι αυτοί οι άρρωστοι, το οποίο θα είναι θυμωμένο για τον κόσμο που φτιάχνουν οι ενήλικες, θα μισεί τους άλλους, θα νομίζει ότι ξέρει τα πάντα, ενώ δεν θα ξέρει τίποτα, θα είναι αγράμματο, θα απαξιώσει το σχολείο, θα έχει οργή, μένος, μίσος, κοινώς θα έχει ένα σωρό ψυχολογικά.

Η δε συνεισφορά του στον πλανήτη θα είναι ένας ανέξοδος ακτιβισμός με τη βοήθεια επιτηδείων και όχι η κοπιαστική και χρονοβόρα φυσιολογική πορεία κάθε παιδιού που θέλει να προσφέρει κάτι χρήσιμο σε αυτή την κοινωνία και περνάει από την οικογένεια, το σχολείο, τις σπουδές, την εργασία, την επαφή με τον κόσμο στην καθημερινότητά του.

Όλη αυτή η προβολή δεν δημιουργεί προβληματισμό για το περιβάλλον, αλλά Γκρέτες. Τολμώ να υποθέσω ότι η εξέλιξη αυτού του παιδιού ως ενήλικα θα είναι αντίστοιχη με αυτήν άλλων παιδιών που απέκτησαν δημοσιότητα σε μικρή ηλικία. Ναρκωτικά, έκλυτος βίος και αυτοκτονία σε κάποιες περιπτώσεις. Γιατί η Γκρέτα που τελικά «βγάζουν» άρρωστοι ενήλικες μέσα από κάθε παιδί σκοτώνει.

Μην κάνετε τα παιδιά σας σαν την Γκρέτα.

*Διδάκτωρ Διδακτικής Γλωσσών και Πολιτισμών του Πανεπιστημίου Paris III – Sorbonne Nouvelle

ΠΗΓΗ