Είναι το ομοιοπαθητικό φάρμακο Placebo;

Καθημερινά συζητάμε με πολλούς ανθρώπους που αντιμετωπίζουν την ομοιοπαθητική με καχυποψία. Από την άλλη, άλλοι είναι φανατικοί υπέρμαχοί της και σίγουροι για την αποτελεσματικότητα της. Οι τελευταίοι είναι αυτοί που έχουν δει κάποια θεαματική θεραπεία στους ίδιους ή στο στενό οικογενειακό τους περιβάλλον.

Ενώ η πλειονότητα των ιατρών δεν δέχεται την ομοιοπαθητική, οι ομοιοπαθητικοί θεωρούσαν δεδομένη τη δράση του ομοιοπαθητικού φαρμάκου και δεν έμπαιναν στη διαδικασία να αποδείξουν τα αυταπόδεικτα. Έτσι ασχολούνταν κυρίως με τα

πειράματα που σχετίζονταν με την ανακάλυψη της δράσης κάποιων ουσιών με σκοπό τον εμπλουτισμό της γνώσης της ομοιοπαθητικής φαρμακολογίας, χωρίς να μπαίνουν στη διαδικασία να αποδείξουν στους «άπιστους» πώς δρα το ομοιοπαθητικό φάρμακο.

Όταν ρωτήσετε ένα γνωστό σας γιατρό να σας σχολιάσει τη δράση του ομοιοπαθητικού φαρμάκου το πιο πιθανό είναι να σας απαντήσει ότι πρόκειται για δράση placebo, δηλαδή εννοεί ότι στηρίζεται η δράση του στην αυθυποβολή. Ο ισχυρισμός αυτός οφείλεται στη μη ενημέρωσή του σχετικά με διάφορες νέες έρευνες που έχουν γίνει για τη δράση του ομοιοπαθητικού φαρμάκου.

Μεταξύ των πολλών εργασιών που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, θα αναφέρω δυο πρόσφατες εργασίες που έγιναν από την ομάδα μας στο Πανεπιστήμιο Φιλίας των Λαών στη Μόσχα. Στην πρώτη, μελετήθηκε η ηλεκτρική δραστηριότητα του μυϊκού τοιχώματος του στομάχου και του δωδεκαδακτύλου μετά την επίδραση του ομοιοπαθητικού φαρμάκου Nux Vomica (Α. Ζαβάντσκαγια. Κ. Πριβάλοβα. Σ. Πάσιν, Γ. Λουκάς, Έδρα Ομοιοπαθητικής). Σε πείραμα με γάτες μελετήθηκε η δράση του φαρμάκου Nux Vomica 30 το οποίο εφαρμόστηκε στην περιοχή των ηλεκτροδίων στην καρδιακή μοίρα του στομάχου, στο σώμα, στον πυλωρό και στο βολβό του δωδεκαδακτύλου. Μετά την εφαρμογή του φαρμάκου αυξήθηκε η μυϊκή δραστηριότητα στην περιοχή του σώματος 3,2 φορές, του πυλωρού 2,1 φορές ενώ αντιθέτως στο βολβό του δωδεκαδακτύλου μειώθηκε 2,2 φορές. Στο πείραμα αυτό αποδείχθηκε η ικανότητα του ομοιοπαθητικού φαρμάκου Nux Vomica να επηρεάζει τη λειτουργία του στομάχου. Τα αποτελέσματα αυτού του πειράματος συμφωνούν με τα αποτελέσματα των ομοιοπαθητικών πειραματικών αποδείξεων για το φάρμακο αυτό.

Στη δεύτερη εργασία που έγινε στο ίδιο πανεπιστήμιο, μελετήθηκε πώς επηρεάζεται η αντοχή ποντικών σε συνθήκες υποξίας από τη χορήγηση του ομοιοπαθητικού φαρμάκου Hydrogenium peroxydatum 30. (Α. Χοχλώφ, Α. Ζαβάντσκαγια, Χ. Ευσταθίου, Γ. Λουκάς, Έδρα Ομοιοπαθητικής). Χρησιμοποιηθήκαν δυο ομάδες ποντικών από τις οποίες η μία έλαβε ομοιοπαθητικό φάρμακο και η άλλη placebo. Τα ποντίκια που πήραν placebo ήταν τα υγιέστερα, ενώ τα ποντίκια που έλαβαν το ομοιοπαθητικό φάρμακο ήταν τα ασθενέστερα. Χρησιμοποιήθηκε ένα πειραματικό μοντέλο όπου τοποθετήθηκαν οι δυο ομάδες σε συνθήκες μεγάλου υψομέτρου όπου επικρατούσε υποξία. Τα ποντίκια που έλαβαν το ομοιοπαθητικό φάρμακο έδειξαν πιο γρήγορη και καλύτερη προσαρμογή σε συνθήκες υποξίας.

Επιπλέον, επανήλθαν γρηγορότερα στη φυσιολογική κατάσταση όταν επέστρεψαν στις κανονικές συνθήκες και είχαν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής από τα ποντίκια της άλλης ομάδας. Η τελευταία εργασία έγινε σε συνεργασία με την Έδρα Διαστημικής Ιατρικής και ήταν μέρος ερευνητικού προγράμματος που αναζητούσε παράγοντες που θα μπορούσαν να βοηθήσουν την προσαρμογή του οργανισμού σε συνθήκες διαστήματος. Αναρωτιέται λοιπόν κανείς, πώς θα μμπορούσε να κάνει κάποιος τα ποντίκια αν θεκτικότερα σε τέτοιες δύσκολες για οποιοδήποτε ζωικό οργανισμό συνθήκες. Ο ισχυρισμός ότι θα μπορούσε να γίνει μέσω υποβολής φαίνεται αστείος.

Αλλά ενώ έχει αποδειχθεί η δράση του ομοιοπαθητικού φαρμάκου, ελάχιστα έχουν επιτευχθεί προς την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο ενεργούν. Για αυτό το λόγο συχνά κάποιοι επιστήμονες κριτικάρουν την ομοιοπαθητική λέγοντας ότι χρησιμοποιεί φάρμακα μη γνωρίζοντας με ποιο τρόπο αυτά ενεργούν. Αυτό όμως δεν συμβαίνει μόνο στην ομοιοπαθητική. Είναι γνωστό ότι και σήμερα υπάρχουν αρκετά αλλοπαθητικά φάρμακα που συνταγογραφούνται με αποτελεσματικότητα, χωρίς όμως να γνωρίζουμε ακόμα τον ακριβή μηχανισμό δράσης τους. Ως παράδειγμα αναφέρω την ασπιρίνη και κάποια αντιβιοτικά που μολονότι συνταγογραφούνται ο μηχανισμός δράσης παραμένει άγνωστος.

Για να μπορέσουμε να προσεγγίσουμε την δράση του ομοιοπαθητικού φαρμάκου θα πρέπει να αναφερθούμε σε μια αναγνωρισμένη αρχή στη φαρμακολογία που λέγεται “διφασική ανταπόκριση των φαρμάκων”. Σύμφωνα με αυτήν την αρχή κάθε φάρμακο παρουσιάζει δυο φάσεις δράσης οι οποίες εξαρτώνται από τις δόσεις.

Αντί λοιπόν σε ένα φάρμακο να αυξάνεται η αποτελεσματικότητα του όσο αυξάνεται η δόση του, οι έρευνες συνεχώς δείχνουν ότι υπερβολικά μικρές δόσεις μιας ουσίας έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα των μεγάλων δόσεων. Έτσι για παράδειγμα, έχει αποδειχθεί ότι οι συνήθεις ιατρικές δόσεις ατροπίνης αναστέλλουν το παρασυμπαθητικό και προκαλούν ξηρότητα στους βλεννογόνους. Αντιθέτως υπερβολικά μικρές δόσεις προκαλούν αύξηση των εκκρίσεων στους βλεννογόνους.

Την παραπάνω αρχή ανακάλυψαν το Ι870 ταυτόχρονα οι Hugo Schulz και Rudolf Arndt. Αρχικά ονομάστηκε ως ο νόμος των Arndt Schulz και με αυτό το όνομα καταγράφηκε στα ιατρικά λεξικά μέχρι σήμερα. Πιο ειδικά, αυτοί οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι ασθενή ερεθίσματα επιταχύνουν την φυσιολογική δραστηριότητα, μέτρια ερεθίσματα την αναστέλλουν και ισχυρά ερεθίσματα την παύουν. Για παράδειγμα, πολύ ασθενείς συγκεντρώσεις ιωδίου, βρωμίου, χλωριούχου υδραργύρου και αρσενικού οξέος θα ενισχύσουν την ανάπτυξη της μαγιάς (μύκητα), μέτριες δόσεις αυτών των στοιχείων θα την αναστείλουν και μεγάλες δόσεις θα σκοτώσουν τον μύκητα.

Σχετικά με αυτήν την αρχή θα αναφέρω μια εργασία που έγινε από την ομάδα μας, στην οποία μελετήθηκε η επίδραση του ομοιοπαθητικού φαρμάκου Berberis vulgaris στην λεμφική παροχέτευση (Α. Ζαβάντσκαγια και συν.). Σε ποντικούς χορηγήθηκαν βάμμα του φυτού και ομοιοπαθητικά σκευάσματα στην 3η, 6η και 30η δυναμοποίηση. Αρχικά μελετήθηκε ο χρόνος παροχέτευσης χρωστικής ουσίας από το έντερο και το μεσεντέριο πριν δοθεί οποιοδήποτε σκεύασμα. Στη συνέχεια δοκιμάστηκαν τα διάφορα σκευάσματα και μετρήθηκε ο χρόνος παροχέτευσης. Από τη μελέτη των αποτελεσμάτων βρέθηκε ότι οι δυναμοποιημένες μορφές του Berberis vulgaris αυξάνουν τη λεμφική παροχέτευση. Ειδικότερα η 3η και 6η δυναμοποίηση αύξησαν την παροχέτευση περισσότερο στο έντερο παρά στο μεσεντέριο ενώ η 30η την αύξησε στον ίδιο βαθμό και στο έντερο και στο μεσεντέριο. Τα αποτελέσματα αυτά είναι αντίθετα από τα αποτελέσματα του φυτικού βάμματος, το οποίο καταστέλλει τη λεμφική παροχέτευση.

Είδανε παραπάνω τα αποτελέσματα κάποιων εργασιών που αφορούσαν τη δραστικότητα του ομοιοπαθητικού φαρμάκου. Πιστεύω ότι το ενδιαφέρον για την έρευνα σχετικά με τη δράση του ομοιοπαθητικού φαρμάκου θα αυξηθεί και νέες ενδιαφέρουσες επιστημονικές εργασίες θα πραγματοποιηθούν. Παρ’ όλα αυτά η μεγαλύτερη απόδειξη θα εξακολουθεί να είναι ο αριθμός των χιλιάδων ασθενών που έχουν βοηθηθεί από την εφαρμογή της ομοιοπαθητικής.

Γεώργιος Λουκάς,

Ψυχίατρος – Ομοιοπαθητικός

Holistic Life