Το όραμα του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή

Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή (Constantin Carathéodory), θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους μαθηματικούς του 20ου αιώνα και μια σπουδαία προσωπικότητα με ευγένεια, σεμνότητα, μετριοφροσύνη, πραότητα, χιούμορ.
Γεννήθηκε στο Βερολίνο το 1873 από Έλληνες γονείς και πέθανε
στο Μόναχο, σνα σήμερα το 1950. Πήρε σπουδαία ανατροφή από τη γιαγιά του στις Βρυξέλλες. Το 1891 πήρε μέρος σε μαθηματικούς διαγωνισμούς που διεξάγονταν μεταξύ των μαθητών όλων των γυμνασίων του Βελγίου και πήρε και τις δύο φορές το πρώτο βραβείο, την δεύτερη μάλιστα πήρε μόνο αυτός βραβείο, διότι δεν έλυσε τις ασκήσεις κανείς άλλος.

Το 1891 μετά από εξετάσεις γράφτηκε στην στρατιωτική σχολή Ecole Militaire de Belgique στο τμήμα των μηχανικών και θεωρήθηκε ένας χαρισματικός και λαμπρός φοιτητής.

Το 1898 δέχεται μια σπουδαία θέση με μεγάλη προοπτική σε μεγάλα αρδευτικά έργα του Νείλου, όπως το φράγμα του Ασιούτ και του Ασουάν. Ωστόσο ένα βράδυ, ενώ μελετά τα αγαπημένα του Μαθηματικά, προσπαθεί να λύσει κάποια απορία που του δημιουργήθηκε. Την επόμενη έπρεπε να κάνει κάποιες μετρήσεις στην πυραμίδα του Χέοπος.

Όμως το μυαλό του ήταν στην αναζήτηση της λύσεως του προβλήματος. Τότε συνειδητοποιεί οριστικά την μεγάλη γοητεία που ασκούν πάνω του τα μαθηματικά. Έτσι παίρνει τη μεγάλη απόφαση να εγκαταλείψει το επάγγελμα του μηχανικού και τη σπουδαία εργασία.

Το 1908 ζήτησε από την Ελληνική κυβέρνηση να εργαστεί στο Πανεπιστήμιο ή τη Στρατιωτική Ακαδημία «Ευελπίδων». Δυστυχώς, η μόνη προσφορά ήταν να εργαστεί ως δάσκαλος σε ένα επαρχιακό σχολείο. Έφυγε απογοητευμένος από την Ελλάδα και επέστρεψε στην Γερμανία

Η αγάπη του για τα μαθηματικά και την Ελλάδα

Παίρνει λοιπόν τη μεγάλη απόφαση να σπουδάσει μαθηματικά και το 1902 φεύγει στη Γερμανία για να συνεχίσει τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν. Μετά την αποφοίτησή του, ολοκλήρωσε τη διατριβή του σε διάστημα 9 μηνών. Το 1905 έγινε λέκτορας στο Γκέτινγκεν, ενώ ήταν ακόμα στο 9ο εξάμηνο σπουδών του.

Το 1908 ζήτησε από την Ελληνική κυβέρνηση να εργαστεί στο Πανεπιστήμιο ή τη Στρατιωτική Ακαδημία «Ευελπίδων». Δυστυχώς, η μόνη προσφορά ήταν να εργαστεί ως δάσκαλος σε ένα επαρχιακό σχολείο.

Έφυγε απογοητευμένος από την Ελλάδα και επέστρεψε στην Γερμανία όπου έγινε τακτικός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Ανόβερο και 2 χρόνια αργότερα καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Breslaou. Το 1911 η Ελληνική κυβέρνηση τον καλεί να συμμετάσχει ως μέλος στην επιλεγμένη επιτροπή του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, θέση την οποία αποδέχεται.

Το 1913 προτείνει να δημιουργηθεί το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Η ιδέα του είναι αποδεκτή, αλλά το 1914, ο1ος Παγκόσμιος Πόλεμος τον έκανε να αναβάλλει τα σχέδιά του. Τα επόμενα χρόνια ζει και εργάζεται στη Γερμανία.

Κατά την περίοδο του πολέμου βοηθά πολλούς επιστήμονες, κυρίως Εβραίους να δραπετεύσουν στην Αμερική.

Το Πανεπιστήμιο της Σμύρνης

Το 1919 η ελληνική κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Ελευθέριο Βενιζέλο αποφάσισε να ιδρύσει ένα πανεπιστήμιο στη Σμύρνη. Ο Καραθεοδωρή, που θα του γίνει πρόταση να το οργανώσει, δέχεται χωρίς δεύτερη σκέψη, αφήνοντας πίσω του μια λαμπρή καριέρα.

Το Πανεπιστήμιο θα περιελάμβανε τις σχολές:

Γεωπονικής και Φυσικών επιστημών

Ανατολικών γλωσσών και πολιτισμού

Σχολή δημοσίων υπαλλήλων

Εμπορική

Χωροσταθμών και εργοδηγών

Μουσουλμανικό ιεροδιδασκαλείο

Ινστιτούτο υγιεινής

Δημόσια βιβλιοθήκη.

Πρώτη φροντίδα του ήταν να συγκεντρώσει μια σειρά από καθηγητές για να ξεκινήσει την ίδρυση του Πανεπιστημίου:

ο Γεώργιος Ιωακείμογλου καθηγητής Πανεπιστημίου Βερολίνου για την έδρα της Μικροβιολογίας.

ο επί 12ετία υπάλληλος της Εθνικής Βιβλιοθήκης του Βερολίνου δρ. J.Ausserer (ο οποίος ήξερε και Τούρκικα).

ο Φρίξος Θεοδωρίδης διπλωματούχος του Πολυτεχνείου της Ζυρίχης για την έδρα της Φυσικής.

ο Π.Κυρόπουλος για πολλά χρόνια βοηθός του σπουδαιότερου φυσικοχημικού της εποχής Α.Tamann για την έδρα της Χημείας.

ο Θεολόγος Κεσίσογλου από την Καισάρεια με σπουδές στο Βέλγιο και είχε οργανώσει γεωργικές σχολές στην Κίνα, Κολομβία και Ουραγουάη με αξιόλογο συγγραφικό έργο, για την έδρα Αγρονομικής Επιστήμης.

ο Ε.Πάσκεβιτς για μηχανουργός για την οργάνωση εργαστηρίων.

ο Νικόλαος Κριτικός, που τότε υπηρετούσε στην μεραρχία Κυδωνιών, για γραμματέας του Πανεπιστημίου.

η Κ.Γιωτούλα στο αρχιτεκτονικό γραφείο του Πανεπιστημίου.

Θέλοντας να δημιουργήσει μια μεγάλη και λειτουργική βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου, αγοράστηκε ένας μεγάλος αριθμός επιστημονικών βιβλίων, τα οποία εστάλησαν στη Σμύρνη, μέσα σε 36 μεγάλα κουτιά από χαρτόνι. Το νέο πανεπιστήμιο ονομάζεται «Το Φως της Ανατολής».

Όραμα του Καραθεοδωρή ήταν να δημιουργήσει μια σοβαρή σχολή Φυσικής και Μαθηματικών, καθώς και Τεχνικά και Γεωργικά τμήματα. Πιστεύοντας στην ιδέα της συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών, Τουρκίας και Ελλάδας, είχε την πρόθεση να δημιουργήσει μια ανατολίτικη Σχολή Γλωσσών όπου θα διδάσκονταν τουρκικά, αραβικά, περσικά και εβραϊκά.

Δυστυχώς τα θλιβερά γεγονότα του 1922, απέτρεψαν κάθε προσπάθεια και όραμα. Ευτυχώς τα πολύτιμα βιβλία και το επιστημονικό υλικό μεταφέρθηκαν με ασφάλεια στην Αθήνα και το κλειδί του Πανεπιστημίου δόθηκε συμβολικά στο Νικόλαο Πλαστήρα.

Ο Καραθεοδωρή εγκατέλειψε την προσπάθεια στη Σμύρνη τελευταίος με κίνδυνο να πέσει στα χέρια των Τούρκων.

Όλα τα βιβλία και άλλα έντυπα του Πανεπιστημίου της Σμύρνης φυλάσσονται στο Μουσείο του Πανεπιστημίου Αθηνών.

 

Το επιστημονικό έργο του Καραθεοδωρή είναι εντυπωσιακό. Οι μαθηματικές του αποδείξεις χαρακτηρίζονται από «κομψότητα και απλότητα», αλλά και αυστηρότητα που δίνει απόλυτη ασφάλεια στα συμπεράσματα που προκύπτουν. Με την συμβολή του στον Λογισμό των Μεταβολών βοήθησε στην ανάπτυξη της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας προκαλώντας τον θαυμασμό του ίδιου του Αϊνστάιν:

«Αν θέλετε να μπείτε στον κόπο να μου εξηγήσετε ακόμα και τους κανονικούς μετασχηματισμούς θα βρείτε έναν ευγνώμονα και ευσυνείδητο ακροατή. Αν όμως λύσετε και το πρόβλημα των κλειστών γραμμών του χρόνου, θα σταθώ μπροστά σας με σταυρωμένα χέρια. Πίσω από αυτό υπάρχει κρυμμένο κάτι που είναι αντάξιο του ιδρώτα των καλυτέρων.»

— Επιστολή του Αϊνστάιν προς τον Καραθεοδωρή, 1916.







ΠΗΓΗ